Wykorzystana szansa – ciepłownia geotermalna w Kole

ENERGIA I KLIMAT - BS 5/2024

Uroczystość zakończenia budowy ciepłowni geotermalnej w Kole – ósmej z kolei w naszym kraju – miała miejsce 1 marca 2024 roku.

Najmłodszy system grzewczy, wykorzystujący ciepło z głębi ziemi, składa się z dwóch otworów (chłonny i produkcyjny), budynku ciepłowni, stacji filtrów, basenu zrzutowego i stacji uzdatniania wody. Koszt inwestycji to 108 745 110,00 zł  brutto. Na kwotę tę składają się dotacje ze środków zewnętrznych, kredyt inwestycyjny, pożyczka z NFOŚiGW, środki własne MZEC Sp. z o.o. Koszt wykonanego wcześniej otworu Koło GT-1 to 22 150 000,00 zł netto (dotacja z NFOŚiGW dla Gminy Miejskiej Koło). Koszt budowy Ciepłowni Geotermalnej z otworem GT-2 – 67 951 194,44 zł netto, w tym dotacja ze środków UE – 28 409 462,50 zł  netto.
W wizji opracowanej kilka lat temu przedsięwzięcie budowy geotermalnego systemu ciepłowniczego w Kole polegać będzie na: wykonaniu otworu KOŁO GT-2 o głębokości końcowej wynoszącej 2950 m (+/- 10%). Nowa ciepłownia będzie bazować na pracy dubletu geotermalnego, tj. dwóch otworów geotermalnych: zrealizowanego wcześniej otworu Koło GT-1 oraz projektowanego otworu Koło GT-2.
Produkcja energii polegać będzie na bezpośredniej wymianie ciepła między wodą geotermalną, pochodzącą z jednego z otworów, a wodą sieciową. Wymiana ciepła odbywać się będzie poprzez wymienniki ciepła (3), połączone równolegle o mocy około 11,5 MW. Dwa wymienniki w tej koncepcji przeznaczone są do pracy, a trzeci pozostaje w rezerwie. Podgrzewanie wody sieciowej będzie następowało bez urządzeń wspomagających. Wymuszenie przepływu przez wymienniki będzie zapewnione przez 3 pompy obiegowe (w tym jedna rezerwowa).
Geotermia Koło Sp. z o. o., zyskując nowe oblicze, staje się przedsiębiorstwem efektywnym energetycznie. Ma realne szanse na pozyskanie nowych środków zewnętrznych na finansowanie dalszego rozwoju sieci i zwiększenia możliwości przyłączania kolejnych odbiorców. Geotermia, co warto podkreślić, w obecnej sytuacji kryzysu wynikającego z niestabilnej sytuacji i wzrostu cen na rynku paliw, jest poważną alternatywą dla dotychczas wykorzystywanych źródeł ciepła. Energetyka oparta na geotermii, odnawialnym w pełni źródle ciepła, daje dziś realną szansę na ustabilizowanie, a w perspektywie obniżenie cen za ogrzewanie. Co także niezwykle istotne, w sposób realny wpływa na poprawę jakości powietrza, przyczyniając się – pośrednio – do eliminacji źródeł niskiej emisji. Odpowiedzialne za rozwój Koła władze samorządowe i zarząd miejskiej spółki ciepłowniczej od kilku lat konsekwentnie i skutecznie czyniły starania, by w jak największym stopniu wykorzystać szansę, którą miastu dała natura. Ta szansa jest w przypadku Koła wyjątkowa – wysoka temperatura wody termalnej (ponad 90oC) należy do najwyższych w Polsce i jej wydajność przynosi bardzo dobre efekty w ciepłownictwie, a na tym przecież nie koniec. Podjęte zostały kolejne kroki wykorzystania możliwości, jakie daje geotermia. Powstaje studium wykonalności budowy zespołu basenów termalnych przy miejskiej pływalni. Koło, ma wielkie możliwości, by wykorzystać potencjał wód termalnych do rekreacji, turystyki, balneologii. To unikalna szansa, by nadać miastu nowy impuls rozwojowy, a mieszkańcom poprawić warunki codziennego życia.

SPIS TREŚCI

Krośnieński Holding Komunalny. Dla mieszkańców i środowiska

ENERGIA I KLIMAT - BS 5/2024

Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej – Krośnieński Holding Komunalny Sp. z o.o. to spółka samorządu miasta Krosna, która w myśl założycielskiej misji realizuje zadania własne Gminy Miasto Krosno oraz pracuje dla mieszkańców i dla środowiska. Jej główna działalność skupiona jest w obszarze trzech zakładów, tj. Wodociągów Krośnieńskich, Elektrociepłowni Krosno oraz Regionalnego Centrum Odzysku Odpadów, ale od kilkunastu lat ukierunkowana również na budowę własnych instalacji do produkcji energii elektrycznej. Spółka jest koordynatorem Krośnieńskiego Klastra Energii, a od 2022 r. członkiem stowarzyszenia Podkarpacka Dolina Wodorowa.

Krośnieński Holding Komunalny to przedsiębiorstwo komunalne, które nastawione jest na ciągły rozwój, podnoszenie standardu świadczonych usług oraz na prowadzenie działalności zgodnej z koncepcją oraz zasadami Gospodarki o obiegu zamkniętym. Oprócz bieżącej działalności komunalnej, świadczonej na rzecz miasta Krosna i mieszkańców, spółka z powodzeniem wdraża i realizuje proekologiczne przedsięwzięcia, które dostrzegane i doceniane są na arenie ogólnopolskiej. Krośnieński Holding Komunalny jest m.in. wiceliderem Przedsiębiorstw Gospodarki Komunalnej w Polsce za rok 2024, znajduje się w czołówce najlepszych Przedsiębiorstw Energetyki Cieplnej, a w 2021 roku, podczas Międzynarodowego Kongresu Ochrony Środowiska ENVICON, otrzymał Puchar Recyklingu od Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie za całokształt działań inwestycyjnych w zakresie gospodarki odpadami.

DOSTARCZANIE WODY I ODPROWADZANIE ŚCIEKÓW

Największym zakładem wchodzącym w skład Krośnieńskiego Holdingu Komunalnego są Wodociągi Krośnieńskie, które dostarczają wodę pitną do około 120 tys. odbiorców – mieszkańców Krosna i 11 okolicznych gmin. Produkcja i dystrybucja wody oparta jest na systemie trzech ujęć – w Sieniawie, Szczepańcowej i Iskrzyni. Do systemu wodociągowego, zarządzanego i obsługiwanego przez firmę, trafia rocznie ok. 5 mln m3 wody, czyli ok. 14 tys. m3 na dobę. Podnosząc standard świadczonych usług, spółka nie tylko modernizuje sieci wodociągowe i kanalizacyjne, ale też systematycznie je rozbudowuje.
W 2022 r. zakończyła się gruntowna modernizacja krośnieńskiej Oczyszczalni Ścieków, której celem była hermetyzacja i minimalizacja uciążliwości zapachowych obiektu. Przeprowadzone inwestycje zapewniły stabilność pracy oczyszczalni oraz osiągnięcie i utrzymanie wysokich parametrów środowiskowych i technologicznych.

GOSPODARKA ODPADOWA

Jeszcze większy zasięg terytorialny swojej działalności ma Regionalne Centrum Odzysku Odpadów, zarządzane również przez Krośnieński Holding Komunalny. Obecnie obsługuje blisko 350 tys. mieszkańców z 28 gmin z południowej części województwa podkarpackiego. Trzy lata temu zakończona została modernizacja i rozbudowa zakładu, co znacznie zwiększyło jego możliwości odbioru i przetwarzania odpadów komunalnych.W efekcie zakończonej inwestycji RCO zostało wyposażone w zautomatyzowaną sortownię odpadów oraz całkowicie nową instalacje biologiczną do przetwarzania odpadów zielonych i biodegradowalnych. Warto dodać, że ta instalacja jest całkowicie neutralna dla otoczenia, dzięki zastosowanym rozwiązaniom technologicznym, na które składają się 22 zamknięte bioreaktory z systemem hermetyzacji i oczyszczania powietrza. Na terenie zakładu powstał Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów wraz z edukacyjną ścieżką ekologiczną i kącikiem rzeczy używanych, czyli miejscem, gdzie w sposób praktyczny propagowana jest wśród mieszkańców idea selektywnej zbiórki odpadów, właściwego postępowania z nimi oraz gospodarki obiegu zamkniętego. Z usług krośnieńskiego PSZOK-u w 2023 r. skorzystało ponad 27 tys. mieszkańców (o 5 tys. więcej niż rok wcześniej).

CIEPŁOWNICTWO

Należąca do Krośnieńskiego Holdingu Komunalnego Elektrociepłownia Krosno zaliczana jest do najlepszych przedsiębiorstw ciepłowniczych w kraju. W sezonie grzewczym 2020/2021 ponad 90% wyprodukowanej energii cieplnej pochodziło z OZE i bazowało na biomasie, która od 2013 r. sukcesywnie zmniejsza i eliminuje zużycie węgla w całym systemie ciepłowniczym. Obecnie biomasa jest głównym paliwem, wykorzystywanym w elektrociepłowni.
Aktualnie działalność Elektrociepłowni Krosno oparta jest na pracy kogeneracyjnej instalacji ORC o mocy cieplnej 5,35 MW oraz elektrycznej 1,4 MW, wybudowanym w 2020 r. kotle biomasowym o mocy 7,0 MW oraz na czterech kotłach typu WR-10 i jednym kotle WR-4,8, przy czym miał węglowy używany jest jako paliwo szczytowe i rezerwowe.

W DRODZE DO
SAMOWYSTARCZALNOŚCI
ENERGETYCZNEJ

Jak podkreślają władze spółki, niezależność i samowystarczalność energetyczna to priorytetowe kierunki rozwoju Krośnieńskiego Holdingu Komunalnego. Aktualnie spółka ma 19 instalacji prądotwórczych o łącznej mocy ok. 3600 kWh, a kolejne buduje lub przygotowuje do realizacji. W efekcie dokonanych inwestycji w odnawialne źródła energii holding dysponuje czternastoma obiektami prądotwórczymi (budowane są kolejne trzy). Największym źródłem do produkcji własnej energii elektrycznej jest oczywiście kogeneracyjna instalacja biomasowa ORC w Elektrociepłowni Krosno.
W Wodociągach Krośnieńskich pracuje osiem obiektów prądotwórczych: dwa silniki na biogaz i dwie instalacje fotowoltaiczne na terenie Oczyszczalni Ścieków, mała turbina wodna i dwie instalacje fotowoltaiczne przy Zakładzie Uzdatniania Wody w Sieniawie oraz instalacje fotowoltaiczne przy Zakładzie Uzdatniania Wody „Jasiołka” w Szczepańcowej i Zakładzie Uzdatniania Wody „Wisłok” w Iskrzyni.
Na terenie Regionalnego Centrum Odzysku Odpadów działają: silnik na biogaz, cztery elektrownie słoneczne oraz mała turbina wiatrowa. Instalację fotowoltaiczną posiada także budynek administracyjny spółki przy ul. Fredry 12, budynek warsztatowy oraz budynek MKS Krosno.
W listopadzie 2023 r. spółka podpisała z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie umowę o dofinansowanie budowy kolejnych trzech instalacji fotowoltaicznych o łącznej mocy 451 kW. Wartość inwestycji to 5,5 mln zł, z czego kwota dofinansowania z programu „Ciepłownictwo powiatowe”, w formie dotacji i pożyczki wynosi ok. 4,4 mln zł.
Nowe instalacje PV z magazynami energii zostaną uruchomione w trzech lokalizacjach: w Krośnie – na zrekultywowanej części składowiska w Regionalnym Centrum Odzysku Odpadów (o mocy 350 kW z magazynem 420 kWh) i na terenie przepompowni ścieków przy ul. P. Ściegiennego (o mocy 21 kW z magazynem 10 kWh) oraz w Szczepańcowej na terenie Zakładu Uzdatniania Wody „Jasiołka” (instalacja 80 kW i magazyn 40 kWh). Trwająca już inwestycja ma zostać zakończona wiosną 2025 r., a cała produkowana energia elektryczna posłuży w całości na potrzeby Krośnieńskiego Holdingu Komunalnego.

SPIS TREŚCI

„Firma z marzeń” transformuje polskie ciepłownictwo

ENERGIA I KLIMAT - BS 5/2024

Ciepłownia Przyszłości, uruchomiona kilka miesięcy temu w Lidzbarku Warmińskim, jest najnowszym i jednym z największych osiągnięć polskiej firmy Euros Energy. Powstała z „marzeń o zielonym ciepłownictwie” – jak wspomina dziś jej założyciel dr inż. Tomasz Walczak, wiceprezes Zarządu.

Zbudowana w całości na polskim kapitale ma w swoim piętnastoletnim dorobku bogaty pakiet doświadczeń, na który składają się: ponad 4 tysiące wdrożeń i 12 patentów oraz 4 specjalistyczne laboratoria. Jest producentem pomp ciepła, które – tak jak w Ciepłowni Przyszłości i innych zrealizowanych instalacjach grzewczych – stanowią fundament projektowanych rozwiązań. Tomasz Walczak zwraca uwagę na sprawę zasadniczą – docelowym kierunkiem „zazielenienia” ciepłownictwa jest elektryfikacja, co doskonale widać właśnie na przykładzie CP. Podkreśla także, że Ciepłownia Przyszłości stanowi system, który nie obciąża sieci elektroenergetycznej. Jednocześnie ciepłownia charakteryzuje się wysokim poziomem uzysku energii z OZE (100%), pochodzącej w maksymalnym stopniu ze źródeł lokalnych. Ta innowacyjna instalacja oparta jest na wysokowydajnych pompach ciepła oraz dwóch długoterminowych magazynach ciepła wraz z magazynem krótkoterminowym. Takie rozwiązanie zapewnia autokonsumpcję niemal całej energii elektrycznej, wyprodukowanej w hybrydowych kolektorach słonecznych typu PVT oraz w lokalnej farmie fotowoltaicznej. Zastosowany oryginalny system magazynowania ciepła, pochodzącego całkowicie z odnawialnych źródeł energii, wykorzystuje niskotemperaturowy (5-15OC) magazyn gruntowy (BTES) i wysokotemperaturowy (60-70OC) magazyn wodny (PTES). Warto dodać, że Ciepłownia Przyszłości o mocy 2,6 MW zajmuje powierzchnię poniżej 1 ha i dostarcza ciepło do osiedla Astronomów (łączna powierzchnia ok. 30 tys. m2). Uniwersalność rozwiązania zastosowanego w Lidzbarku Warmińskim polega m.in. na możliwości szybkiej adaptacji rozwiązania do różnych potrzeb inwestora, skalowalności, możliwości całkowitej konsumpcji wyprodukowanej energii na własne potrzeby, przewidywalności kosztów i stabilności cen dla odbiorców i maksymalnym ograniczeniu emisji CO2.

„Powstała z marzeń” firma realizuje swoje projekty w różnej skali i dla różnych inwestorów. Są to systemy grzewcze i chłodzące stosowane w halach przemysłowych, obiektach biurowych i produkcyjnych. Instalacje w budynkach wielorodzinnych, szkołach, hotelach, przychodniach,

a nawet kościołach.
Na warszawskiej Starej Pradze w wybudowanym w roku 2015 domu studenckim zastosowane zostało rozwiązanie EUROS DNA SYSTEM, którego głównymi elementami są: gruntowy magazyn ciepła, kaskadowy układ czterech przemysłowych pomp ciepła i automatyka – wszystkie własnej produkcji. Ze względu na ograniczoną powierzchnię magazyn ciepła został umieszczony pod płytą fundamentową budynku. Postawiony cel – wdrożenie systemu ogrzewania i chłodzenia budynku, przy jak najniższych kosztach eksploatacyjnych – został osiągnięty. Siedmiopiętrowy budynek o powierzchni 5000 m2 ze 130 klimatyzowanymi pokojami, salą konferencyjną i wielofunkcyjną, kaplicą i bufetem, wyposażony jest w instalację o mocy 200 kW. Dzięki zastosowaniu kaskady pomp ciepła, uzyskano efekt obniżenia kosztów eksploatacyjnych poniżej ceny ogrzewania z sieci miejskiej, przy jednoczesnej możliwości chłodzenia całej powierzchni użytkowej.
Kolejny przykład to Muzeum Marszałka Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. W tym budynku znaczna część obiektu znajduje się pod ziemią, w tym system dostarczający ciepło, ciepłą wodę użytkową i chłód. Całość muzeum ma powierzchnię 15000 m2, a kubaturę 60000 m3. Tutaj zastosowano hybrydowy magazyn gruntowy, kaskadę dwunastu przemysłowych pomp ciepła i automatykę EUROS DNA. Założenie postawione w przypadku tego obiektu to minimalizacja kosztów eksploatacyjnych i redukcji emisji CO2, przy utrzymaniu wysokiego poziomu komfortu użytkowania pomieszczeń, zarówno latem, jak i zimą. Obiekt wybudowany w latach 2016-2019, przy zapotrzebowaniu mocy 700 kW, dzięki zastosowanemu systemowi spełnia postawione założenia, redukując jednocześnie koszty eksploatacyjne o 65% w stosunku do tradycyjnych technologii.

Schemat magazynów ciepła

SPIS TREŚCI

Jak liczyć dodatek stażowy kierownika zatrudnionego na umowę o pracę i powołanego na zastępcę wójta?

PRAWO PRACY - SAS 5/2024

Kierownik referatu, który miał zatrudnienie na pełen etat, został powołany na stanowisko zastępcy wójta w wymiarze 1/3 etatu, natomiast na stanowisku kierownika zawarto porozumienie zmieniające umowę o pracę i jego etat został zmniejszony do 2/3 etatu. Pracodawca pozostaje w obu przypadkach ten sam, czyli urząd gminy, tylko na stanowisku kierownika referatu jest zatrudnienie na podstawie umowy o pracę, a na stanowisku zastępcy wójta na podstawie powołania.

Czy przysługujące 16% dodatku stażowego należy naliczyć tylko od wynagrodzenia zasadniczego na stanowisku kierownika z 2/3 etatu czy także na stanowisku zastępcy wójta z 1/3 etatu? Czy też na stanowisku zastępcy wójta powinno się naliczać dodatek stażowy od początku, tj. brać pod uwagę tylko zakończone okresy zatrudnienia i nie brać pod uwagę stażu pracy wypracowanego na stanowisku kierownika referatu?

Do okresu pracy, od którego zależy wysokość dodatku za wieloletnią pracę, należy zaliczyć wszystkie poprzednio zakończone okresy zatrudnienia, poza pracą na stanowisku kierownika referatu.

Przepis art. 38 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. z 2024 r. poz. 1135) stanowi, że dodatek za wieloletnią pracę przysługuje po 5 latach pracy, w wysokości wynoszącej 5% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Dodatek ten wzrasta o 1% za każdy dalszy rok pracy, aż do osiągnięcia 20% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego.
Zgodnie zaś z art. 38 ust. 5 u.p.s., do okresów pracy uprawniających do dodatku za wieloletnią pracę, nagrody jubileuszowej i jednorazowej odprawy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy wlicza się wszystkie poprzednio zakończone okresy zatrudnienia oraz inne okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
Zgodnie zaś z § 7 ust. 3 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 25 października 2021 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1960, z późn. zm.), pracownikowi samorządowemu, który wykonuje pracę w urzędzie lub jednostce w czasie urlopu bezpłatnego, udzielonego przez pracodawcę w celu wykonywania tej pracy, okres zatrudnienia u tego pracodawcy, poprzedzający dzień rozpoczęcia urlopu bezpłatnego, wlicza się do okresu pracy uprawniającego do dodatku za wieloletnią pracę.
W myśl zaś § 7 ust. 4 ww. rozporządzenia, jeżeli pracownik samorządowy był zatrudniony równocześnie w ramach więcej niż jednego zakończonego stosunku pracy, do okresu uprawniającego do dodatku za wieloletnią pracę wlicza się jeden z tych okresów zatrudnienia.
Powyższy przepis należy rozumieć w ten sposób, że jeżeli w przypadku zakończonych okresów zatrudnienia pokrywają się one częściowo (pracownik świadczył pracę u dwóch pracodawców jednocześnie) to wlicza się oba okresy zatrudnienia (oba zakończone) z wyłączeniem jednego z okresów zatrudnienia, który pokrywa się z drugim okresem zatrudnienia.
W opisanym stanie faktycznym pracownik jest zatrudniony u tego samego pracodawcy, na podstawie różnych stosunków pracy (umowy o pracę i powołania) w ułamkowym wymiarze czasu pracy (na 2/3 etatu i 1/3 etatu). Podejmując zatrudnienie na stanowisku zastępcy wójta, pracownik ten nie skorzystał z urlopu bezpłatnego na dotychczasowym stanowisku (kierownika referatu), lecz z prawa zmiany dotychczasowych warunków pracy, polegającego na zmniejszeniu wymiaru czasy pracy z pełnego etatu na 2/3 etatu.
Nie doszło do zakończenia stosunku pracy przez tego pracownika na stanowisku kierownika referatu. Oznacza to, że do okresu zatrudnienia na tym stanowisku nie można zaliczyć okresu zatrudnienia, od którego obliczany jest dodatek za wieloletnią pracę na stanowisku zastępcy wójta.
Do okresów zatrudnienia, od którego zależy wysokość dodatku za wieloletnią pracę należy natomiast zaliczyć wszystkie poprzednio zakończone okresy zatrudnienia na innych (aniżeli kierownik referatu) stanowiskach.

Sławomir Pyźlak
radca prawny

PODSTAWA PRAWNA
– Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. z 2024 r. poz. 1135),
– Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 25 października 2021 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz.U. z 2021 r.
poz. 1960, z późn. zm.).

SPIS TREŚCI

Wójt, burmistrz, prezydent miasta nie może pozostać bezczynny w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej

POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE - SAS 5/2024

Niezależnie od tego, czy w ocenie organu wnioskowane dane nie stanowią informacji publicznej lub że organ nie jest zobowiązany do jej udostępnienia, albo że nie dysponuje daną informacją, bądź że w sprawie zastosowanie ma odmienny tryb dostępu do informacji, organ zobowiązany jest do poinformowania wnioskodawcy o zajętym stanowisku, choćby w formie zwykłego pisma. Nie do zaakceptowania jest zaś sytuacja, gdy organ nie reaguje w żaden sposób.

Tak wynika z wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 11 kwietnia 2024 r., sygn. akt II SAB/Łd 17/24 (nieprawomocny), który zapadł w sprawie ze skargi na bezczynność burmistrza w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej. Skarżący podniósł, że wystąpił do burmistrza o udzielenie informacji na temat funkcji, jakie pełnił sekretarz gminy oraz kierownik kancelarii urzędu miasta przy obsłudze wyborów i referendów w latach 2018-2021.
Burmistrz żądanej informacji nie udzielił. Nie wydał też w sprawie decyzji odmownej, a na kierowane przez skarżącego pisma nie reagował.
W konsekwencji WSA w Łodzi, po rozpatrzeniu sprawy stwierdził, że skarga jest zasadna. Sąd administracyjny podkreślił, że z bezczynnością organu administracji publicznej mamy do czynienia w sytuacji, gdy w prawnie określonym terminie organ nie podejmuje żadnych czynności w sprawie i mimo istnienia ustawowego obowiązku nie zakończył postępowania wydaniem w terminie decyzji, postanowienia lub też innego aktu lub nie podjął stosownej czynności. Sąd wskazał ponadto, że celem skargi na bezczynność organu administracji publicznej jest zwalczanie braku działania (zwłoki) w załatwianiu sprawy administracyjnej. Przy badaniu zasadności takiej skargi sąd bierze pod uwagę stan sprawy, istniejący w chwili zamknięcia rozprawy. Skarga na bezczynność czy przewlekłość organu ma bowiem na celu przede wszystkim wymuszenie na organie administracji załatwienie sprawy.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi wskazał ponadto, że w kontrolowanej sprawie bezsporne jest również to, że dane, o udostępnienie których wnosił skarżący, stanowią informację publiczną. „W orzecznictwie jednoznaczne jest bowiem stanowisko, iż wysokość wynagrodzeń wypłacanych pracownikom samorządowym, w tym przyznawanych nagród (stanowiących składnik wynagrodzenia) stanowi informację publiczną w rozumieniu ustawy o dostępie do informacji publicznej (dalej: u.d.p.i.).” – podkreślał WSA w Łodzi w uzasadnieniu wyroku.
WSA w Łodzi wskazał ponadto, że w przypadku skierowania do podmiotu zobowiązanego do udostępnienia informacji publicznej pisemnego wniosku o udostępnienie informacji publicznej, można wyróżnić, w zależności od okoliczności faktycznych i prawnych, następujące działania podmiotu, do którego wniosek taki został skierowany.

Podmiot ten może:

• udostępnić informację publiczną, gdy jest jej dysponentem, a jednocześnie nie zachodzą okoliczności wyłączające możliwość jej udostępnienia – podmiot dokonuje tego w formie czynności materialno-technicznej (pisemnej odpowiedzi);
• poinformować wnioskodawcę, że jego wniosek nie znajduje podstawy w przepisach ustawy o dostępie do informacji publicznej, gdyż żądanie nie dotyczy informacji mających charakter informacji publicznej lub też wskazać, że podmiot nie jest dysponentem informacji, o których udostępnienie wnioskodawca się zwrócił (art. 4 ust. 3 u.d.i.p.), bądź też poinformować wnioskodawcę, że w sprawie obowiązuje inny tryb udostępnienia żądanej przez niego informacji (art. 1 ust. 2 u.d.i.p.);
• odmówić udostępnienia informacji publicznej lub umorzyć postępowanie w sytuacji wskazanej w art. 14 ust. 2 u.d.i.p., stosownie do treści art. 16 u.d.i.p., czego dokonuje się w formie decyzji administracyjnej;
• odmówić udostępnienia informacji publicznej przetworzonej, w związku z niespełnieniem przez wnioskodawcę warunku wskazanego w art. 3 ust. 1 pkt 1 u.d.i.p.

Bezczynność podmiotu zobowiązanego do rozpoznania wniosku o udostępnienie informacji publicznej ma miejsce wówczas, gdy podmiot ten, będąc w posiadaniu żądanej informacji, nie podejmuje stosownej czynności materialno-technicznej w postaci udostępnienia informacji publicznej (art. 10 ust. 1 u.d.i.p.), nie wydaje decyzji o odmowie jej udostępnienia (art. 16 ust. 1 u.d.i.p.), ewentualnie nie informuje wnioskodawcy, że w danej sprawie przysługuje inny tryb dostępu do wnioskowanej informacji publicznej (art. 1 ust. 2 u.d.i.p.), bądź też, że wnioskowana informacja nie posiada waloru informacji publicznej w rozumieniu art. 1 ust. 1 u.d.i.p. – „Ponadto niezależnie od tego, czy w ocenie organu wnioskowane dane nie stanowią informacji publicznej, lub że organ nie jest zobowiązany do jej udostępnienia, albo że nie dysponuje daną informacją, bądź że w sprawie zastosowanie ma odmienny tryb dostępu do informacji, organ ten zobowiązany jest do poinformowania wnioskodawcy o zajętym stanowisku, choćby w formie zwykłego pisma. Nie do zaakceptowania jest zaś sytuacja, gdy organ, nie reaguje w żaden sposób.” – czytamy w uzasadnieniu wyroku WSA w Łodzi.

Jakub Gortyński
prawnik, ekspert w tematyce samorządu terytorialnego

PODSTAWA PRAWNA
– Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej

SPIS TREŚCI

Wójt, burmistrz, prezydent miasta może przekazać swoje kompetencje ds. wypłaty bonu energetycznego

FUNKCJONOWANIE SAMORZĄDU - SAS 5/2024

Przepisy ustawy o bonie energetycznym nie tylko przyznają wójtowi gminy (burmistrzowi, prezydentowi miasta) kompetencje do załatwiania spraw związanych z wypłatą bonu energetycznego, ale także wprost wskazują go jako organ właściwy do przekazania tych kompetencji, w trybie upoważnienia, innym podmiotom, tj. m.in. zastępcy wójta (burmistrza, prezydenta miasta), pracownikowi urzędu gminy albo kierownikowi ośrodka pomocy społecznej, co wynika z art. 4 ust. 4 ustawy o bonie energetycznym.

Tak wynika z rozstrzygnięcia nadzorczego Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 14 sierpnia 2024 r., stwierdzającego nieważność uchwały rady gminy w sprawie upoważnienia kierownika gminnego ośrodka pomocy społecznej do załatwiania indywidualnych spraw z zakresu administracji publicznej, dotyczących wydawania decyzji administracyjnych w zakresie odmowy przyznania bonu energetycznego, korekty lub odmowy korekty wysokości przyznanego bonu energetycznego, uchylenia lub zmiany prawa do bonu energetycznego oraz rozstrzygnięcia w sprawie zwrotu bonu energetycznego, przyznanego albo pobranego nienależnie lub w nieprawidłowo ustalonej wysokości, o których mowa w ustawie z dnia 23 maja 2024 r. o bonie energetycznym oraz o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia cen energii elektrycznej, gazu ziemnego i ciepła systemowego (dalej: ustawa o bonie energetycznym). W ocenie wojewody uchwała została podjęta z naruszeniem art. 39 ust. 4 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.) w związku z art. 4 ust. 4 ustawy o bonie energetycznym.
Zgodnie z art. 39 ust. 4 u.s.g. do załatwiania indywidualnych spraw z zakresu administracji publicznej rada gminy może upoważnić również organ wykonawczy jednostki pomocniczej oraz organy jednostek i podmiotów, o których mowa w art. 9 ust. 1 (jednostek organizacyjnych, innych podmiotów, w tym organizacji pozarządowych). Powołany z kolei przez radę gminy w podstawie prawnej uchwały przepis art. 4 ust. 9 ustawy o bonie energetycznym reguluje, w jakich sprawach wymagane jest wydanie decyzji administracyjnej, mianowicie są to: odmowa przyznania bonu energetycznego; korekta lub odmowa korekty wysokości przyznanego bonu energetycznego; uchylenie lub zmiana prawa do bonu energetycznego; rozstrzygnięcie w sprawie zwrotu bonu energetycznego przyznanego albo pobranego nienależnie lub w nieprawidłowo ustalonej wysokości.
Jednocześnie w ocenie Wojewody Warmińsko-Mazurskiego rada gminy nie uwzględniła, podejmując uchwałę, przepisu art. 4 ust. 4 ustawy o bonie energetycznym. Zgodnie z jego treścią wójt, burmistrz lub prezydent miasta może, na piśmie utrwalonym w postaci papierowej lub elektronicznej, upoważnić swojego zastępcę, pracownika urzędu gminy albo kierownika ośrodka pomocy społecznej, a w przypadku przekształcenia ośrodka pomocy społecznej w centrum usług społecznych – dyrektora centrum usług społecznych lub kierownika innej jednostki organizacyjnej gminy, a także inną osobę na wniosek kierownika ośrodka pomocy społecznej, dyrektora centrum usług społecznych lub innej jednostki organizacyjnej gminy do prowadzenia postępowań w sprawach dotyczących wypłaty bonu energetycznego. – „Przepisy ustawy o bonie energetycznym nie tylko zatem przyznają wójtowi gminy (burmistrzowi, prezydentowi miasta) kompetencje do załatwiania spraw związanych z wypłatą bonu energetycznego, ale także wprost wskazują go jako organ właściwy do przekazania tych kompetencji, w trybie upoważnienia, innym podmiotom, tj. m.in. zastępcy wójta (burmistrza, prezydenta miasta), pracownikowi urzędu gminy albo kierownikowi ośrodka pomocy społecznej, co wynika z art. 4 ust. 4 ustawy o bonie energetycznym.” – podkreślił wojewoda, dodając, że zgodnie z obowiązującą w procesie stosowania prawa regułą kolizyjną lex specialis derogat legi generali, prawo o większym stopniu szczegółowości należy stosować przed prawem ogólniejszym, innymi słowy norma prawna mniej ogólna ma pierwszeństwo w stosowaniu przed kolidującą z nią normą prawną bardziej ogólną. – „W tym przypadku, jeżeli kompetencja do delegowania zadań wójta została mu przyznana na mocy przepisu ustawy o bonie energetycznym, to ten przepis, jako lex specialis wobec przepisu art. 39 ust. 4 ustawy o samorządzie gminnym, znajduje zastosowanie w sytuacji upoważnienia innego podmiotu do załatwiania spraw.” – podkreślił organ nadzoru.

Jakub Gortyński
prawnik, ekspert w tematyce samorządu terytorialnego

PODSTAWA PRAWNA
– Rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 14 sierpnia 2024 r., nr PN.4131.292.2024
– Ustawa z dnia 23 maja 2024 r. o bonie energetycznym oraz o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia cen energii elektrycznej, gazu ziemnego i ciepła systemowego
– Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym

SPIS TREŚCI

Źródła energii a plan miejscowy w gminie

ANALIZY | KOMENTARZE - SAS 5 / 2024

Wobec braku definicji infrastruktury technicznej oraz jasnych uregulowań prawnych dotyczących sposobu uwzględnienia w planowaniu przestrzennym źródeł energii, kwestia ich lokalizacji może być problematyczna. W przeciwieństwie do tzw. infrastruktury przesyłowej należy uznać, że infrastruktura odpowiedzialna za produkcję energii, np. ciepłownia, powinna być realizowana na wyodrębnionym planistycznie terenie infrastruktury technicznej.

OBOWIĄZKI GMINY

W świetle art. 7 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, do zadań własnych gminy należą m.in.: kwestie ładu przestrzennego, wodociągów i zaopatrzenia w wodę, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz. Nie każde z zadań dotyczących zaopatrzenia mieszkańców gminy w tzw. media ma charakter obowiązkowy (por. wyr. SN z 7 lutego 2002 r., I CKN 1002/99). Przykładowo, zgodnie z art. 18 ust. 1 ust. 2 pkt 1 ustawy z 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne, do zadań własnych gminy w zakresie zaopatrzenia w ciepło należy planowanie i organizacja zaopatrzenia w ciepło na obszarze gminy. Dlatego w realizacji niektórych z zadań, ze względu na kwestie własnościowe dotyczące elementów infrastruktury technicznej czy realne możliwości finansowe czy wreszcie uwarunkowania prawne, gminy współdziałają z podmiotami zewnętrznymi. Istotnym elementem tej współpracy jest zapewnienie możliwości rozwoju infrastruktury odpowiedzialnej za dostawy dla mieszkańców gminy wspomnianych mediów, co w praktyce następuje w ramach realizacji zadania własnego w zakresie planowania przestrzennego. Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (dalej: u.p.z.p.) kształtowanie i prowadzenie polityki przestrzennej na terenie gminy, w tym uchwalanie gminnych aktów planowania przestrzennego, stanowi zadanie własne gminy. Niewątpliwie także ze względów pragmatycznych ważnym zadaniem gminy jest zatem zastosowanie takich rozwiązań planistycznych odnoszących się do infrastruktury technicznej, które w przyszłości zapewnią możliwość samodzielnej lub we współdziałaniu z podmiotami prawa prywatnego realizacji zadań w zakresie zaopatrzenia w energię cieplną, elektryczną oraz gaz. Potwierdza to treść art. 1 ust. 2 pkt 10 u.p.z.p., nakładającego na organy gminy obowiązek uwzględnienia przy planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym potrzeb rozwoju infrastruktury technicznej.

POJĘCIE INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ

Istotnym problemem dla samorządów w prowadzeniu polityki przestrzennej, uwzględniającej wspomniane zaopatrzenie mieszkańców gminy, jest brak ustawowej definicji infrastruktury technicznej, urządzeń infrastruktury technicznej oraz wreszcie terenu infrastruktury technicznej w u.p.z.p. Konieczne w tym zakresie może okazać się sięgnięcie do znaczenia językowego wspomnianych terminów oraz definicji zawartych w innych aktach prawnych. Na konieczność odwołania się do znaczenia jak najbliższego do znaczenia potocznego odwołuje się orzecznictwo, uznając, że infrastruktura techniczna to urządzenia, sieci i związane z nimi obiekty świadczące niezbędne i podstawowe usługi dla określonej jednostki przestrzenno-gospodarczej, w zakresie energetyki, dostarczania ciepła, wody, usuwania ścieków i odpadów, transportu, teletechniki itp. (por. wyr. WSA w Gdańsku z 17 maja 2023 r., II SA/Gd 931/22). W orzecznictwie zauważa się również, że obiekty infrastruktury technicznej pełnią rolę towarzyszącą dotychczasowemu przeznaczeniu terenu, rolę służebną wobec mieszkaniowej, zagrodowej, czy przemysłowej, np. poprzez dostarczanie wody, prądu, gazu itp. (por. wyr. NSA z 12 maja 2018 r., II OSK 794/16). Jednocześnie wskazuje się, że nie można tworzyć definicji infrastruktury technicznej, np. w planach miejscowych, która znacznie wykraczałaby poza rozumienie językowe tego pojęcia (por. wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 12 kwietnia 2023 r., II SA/Go 128/23). Ponieważ odniesienie do znaczenia językowego nie zawsze rozstrzyga, jakie elementy składają się na infrastrukturę techniczną, to praktykowane jest korzystanie z definicji zawartych w innych ustawach także na gruncie planowania przestrzennego. W praktyce najczęściej można znaleźć odwołania do art. 143 ust. 2 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (dalej: u.g.n.), zgodnie z którym przez budowę urządzeń infrastruktury technicznej rozumie się budowę drogi oraz wybudowanie pod ziemią, na ziemi albo nad ziemią przewodów lub urządzeń wodociągowych, kanalizacyjnych, ciepłowniczych, elektrycznych, gazowych i telekomunikacyjnych. Jednak bezkrytyczne przyjęcie powyższej definicji na gruncie uchwalania i interpretacji aktów planowania przestrzennego oznaczałoby m.in. wyłączenie z pojęcia infrastruktury technicznej urządzeń czy instalacji odpowiedzialnych np. za produkcję czy składowanie tzw. mediów.

ŹRÓDŁO ENERGII A INFRASTRUKTURA TECHNICZNA

Z perspektywy planowania przestrzennego istotne znaczenie ma ustalenie, czy same źródła energii mogą być traktowane jako element infrastruktury technicznej. Uwzględnienie przytoczonej definicji urządzeń infrastruktury technicznej, zawartej w art. 143 ust. 2 u.g.n., zdaje się wskazywać, że w skład infrastruktury technicznej nie można zaliczyć urządzeń odpowiedzialnych za produkcję energii. Z drugiej strony ustawodawca w powyższym przepisie odwołuje się do np. przewodów i urządzeń ciepłowniczych, ale już nie wyjaśnia, czym są wspomniane urządzenia. Orzecznictwo w większości przypadków wskazuje, że urządzenia infrastruktury technicznej powstają do obsługi określonych jednostek przestrzenno-gospodarczych. Wspierają działalność produkcyjną, służą rozwojowi i konsumpcji, ale same nie biorą udziału w produkcji (por. wyr. WSA w Kielcach z 7 listopada 2023 r., II SA/Ke 521/23). Powyższe podejście funkcjonujące w orzecznictwie od lat było jednak kwestionowane przy okazji spraw dotyczących odnawialnych źródeł energii. Zwrócono uwagę m.in, że już z perspektywy definicji językowej nie ma podstaw do ograniczania pojęcia infrastruktury technicznej wyłącznie do urządzeń służących do przesyłu energii elektrycznej, ale obejmuje również urządzenia, które służą do jej wytwarzania. Wykładnia językowa (gramatyczna), której zasady nakazują w przypadku braku definicji legalnej danego pojęcia, nadawać mu znaczenie możliwie najbliższe potocznemu rozumieniu danego wyrazu lub zwrotu, pozwala na uznanie, że elektrownie wiatrowe mieszczą się w językowej definicji pojęcia infrastruktura techniczna (por. wyr. NSA z 18 sierpnia 2016 r., II OSK 2890/14). Nie ma przy tym jasno określonego obowiązku tworzenia odrębnych stref planistycznych, przeznaczonych tylko na infrastrukturę przesyłową. Przykładowo, możliwość lokalizowania infrastruktury technicznej, tj. systemów, przewodów i urządzeń oraz obiektów budowlanych: wodociągowych, kanalizacyjnych, ciepłowniczych, elektrycznych, gazowych i telekomunikacyjnych – nie ma wpływu na możliwość podstawowego przeznaczenia tego terenu (por. wyr. NSA z 30 stycznia 2023 r., II OSK 2697/21).

ŹRÓDŁA ENERGII W PLANIE MIEJSCOWYM

Określenie przeznaczenia obszaru w planie miejscowym z perspektywy możliwości lokalizacji obiektów wytwarzających energię cieplną, elektryczną itd. zdaje się przemawiać za zasadnością uznania źródeł energii za element infrastruktury technicznej. Akty planowania przestrzennego posługują się pojęciem terenu infrastruktury technicznej, który także nie został przez ustawodawcę zdefiniowany. W tym jednak przypadku uznaje się możliwość lokalizacji źródeł energii na wspomnianym terenie. W przypadku przeznaczenia w planie miejscowym na tereny infrastruktury technicznej o funkcji podstawowej tereny obiektów i urządzeń ciepłownictwa, dopuszczalna jest realizacja inwestycji polegającej na rozbudowie ciepłowni (por. Wyr. WSA w Lublinie z 3 listopada 2022 r., II SA/Lu 454/22). Zatem w przytoczonym przykładzie źródło energii należałoby uznać za element infrastruktury.
Warto podkreślić, że zgodnie z art. 15 ust. 2 pkt 10 u.p.z.p. w planie miejscowym obowiązkowo określa się szczególne warunki zagospodarowania terenów oraz ograniczenia w ich użytkowaniu, w tym zakaz zabudowy oraz zasady modernizacji, rozbudowy i budowy systemów komunikacji i infrastruktury technicznej. Orzecznictwo do tego przepisu skupia się głównie na kwestii wykazania obowiązku uwzględnienia lokalizacji elementów infrastruktury przesyłowej, ponieważ brak jednoznacznego ustalenia sposobu przebiegu sieci infrastruktury technicznej powoduje, że mogą być one poprowadzone w sposób dowolny, określony w projekcie technicznym, a zatem z pominięciem procedury uchwalania planu miejscowego (por. wyr. WSA w Olsztynie z 18 lutego 2021 r., II SA/Ol 923/20). Nie chodzi tutaj o przyłącza, które właściciel danej nieruchomości buduje tylko we własnym interesie zgodnie z funkcją terenu, ale przebieg sieci zapewniającej dostęp do tzw. mediów, ponieważ przebieg ten wskazuje również na ograniczenia w wykonywaniu prawa własności (por. wyr. WSA w Olsztynie z 7 września 2021 r., II SA/Ol 556/21) w związku z konkretnym posadowieniem np. elementów infrastruktury podziemnej. W praktyce oznacza to, że za teren infrastruktury technicznej należałoby traktować przede wszystkim elementy kubaturowe, istotnie wpływające na funkcje terenu. Takie stanowisko potwierdza treść rozporządzenia Ministra Rozwoju i Technologii z 17 grudnia 2021 r. w sprawie wymaganego zakresu projektu planu miejscowego. W załączniku nr 1 do tego rozporządzenia uszczegółowiono klasy przeznaczenia terenu, wskazując przykładowo, że do terenu infrastruktury technicznej w zakresie gazownictwa można zaliczyć m.in. teren tłoczni gazu, teren stacji gazowej czy teren magazynu gazu, rozporządzenie nie zalicza natomiast do tego terenu obszaru zajmowanego przez elementy infrastruktury odpowiedzialne wyłącznie za przesył. Dlatego uznaje się, że lokalizacja pozostałych elementów infrastruktury technicznej z zakresu elektroenergetyki, gazownictwa, wodociągów, ciepłownictwa, kanalizacji czy ciepłownictwa nie musi być ograniczona wyłącznie do terenów wyraźnie w planie na taki cel przeznaczonych (por. Wyr. WSA w Gdańsku z 21 czerwca 2018 r., II SA/Gd 208/18). A contrario należy przyjąć, że lokalizacja źródeł energii – pomimo wątpliwości widocznych w samym orzecznictwie, dotyczących możliwości uznania ich za elementy infrastruktury technicznej – wymaga wyraźnego wyodrębnienia terenu przeznaczonego właśnie pod infrastrukturę techniczną.

dr Kazimierz Pawlik
radca prawny

PODSTAWA PRAWNA:
– Ustawa z 27 marca 2023 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1130)
– Ustawa z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. Z 2024 r. poz. 1145)
– Ustawa z 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 266)
– Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2024 r. Poz. 609 z późn. zm.)
– Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Technologii z 17 grudnia 2021 r. w sprawie wymaganego zakresu projektu planu miejscowego (Dz.U. z 2021 r. poz. 2404)

SPIS TREŚCI

Lokalna polityka przestrzenna

ANALIZY | KOMENTARZE

Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym jest podstawowym aktem regulującym zagadnienia planowania przestrzennego – dalej: u.p.z.p. Zakres przedmiotowy tej ustawy został ujęty w ramach kształtowania zasad polityki przestrzennej przez jednostki samorządu terytorialnego i organy administracji rządowej. Poczynić należy jednak zastrzeżenie, że zostało to przeprowadzone w sposób nieścisły, bowiem u.p.z.p. dotyczy przede wszystkim kwestii proceduralnych. Niemniej jednak ustawodawca szczególny nacisk położył na zagadnienie kształtowania polityki przestrzennej, czego dowodzi treść art. 3 ust. 1 u.p.z.p., zgodnie z którym kształtowanie i prowadzenie polityki przestrzennej na terenie gminy należy do jej zadań własnych. Dodatkowo u.p.z.p. wprost stwierdza, że kształtowanie i prowadzenie polityki przestrzennej w województwie należy do zadań samorządu województwa, zaś kształtowanie i prowadzenie polityki przestrzennej państwa należy do zadań Rady Ministrów. Zasadne zatem wydaje się przyjęcie, iż termin polityka przestrzenna odgrywa fundamentalne znaczenie dla planowania przestrzennego, mimo iż prawodawca nie przedstawił jego definicji. Z uwagi na rolę samorządu gminnego w systemie planowania przestrzennego, potrzebne jest scharakteryzowanie terminu lokalna polityka przestrzenna, tym bardziej, iż polityka przestrzenna stanowi jeden z przejawów polityki lokalnej gminy.

I. USTALENIE TREŚCI POJĘCIA LOKALNA POLITYKA PRZESTRZENNA

LOKALNA POLITYKA PRZESTRZENNA JAKO POLITYKA ADMINISTRACYJNA

S. Wrzosek wskazuje, iż polityka przestrzenna jest częścią polityki administracyjnej organów terenowych oraz jest „uzależniona od aktualnych uwarunkowań społecznych i ekonomicznych. Polityka ta, będąc integralną częścią polityki społeczno-ekonomicznej państwa jest także odzwierciedleniem przemian, jakie w nim zachodzą. Sama też jest narzędziem, za pośrednictwem którego kształtowany jest rozwój społeczny i gospodarczy” (Ochrona środowiska w gospodarowaniu przestrzenią – rola organów państwowych i samorządu terytorialnego, Białystok 1993, s. 63-64). W klasycznym ujęciu prezentowanym w piśmiennictwie, polityka administracyjna wraz z nauką prawa administracyjnego oraz nauką administracji składa się na triadę nauk administracyjnych. J. Starościak posługuje się określeniem nauka polityki administracyjnej, przez którą rozumie naukę o wykorzystywaniu możliwości działania w ramach prawa (Prawo administracyjne, Warszawa 1977, s. 26). Inaczej mówiąc, polityka administracyjna to wykorzystywanie możliwości działania przez organy administracji w granicach i na podstawie obowiązującego prawa. Polityka administracyjna określa polityczne funkcje realizowane przez administrację, co pozwala na zakwalifikowanie polityki administracyjnej jako jednego ze szczególnych działów polityki państwowej.
Co więcej, polityka administracyjna zakłada także ocenę, w jakim zakresie przepisy prawa administracyjnego przyczyniają się do realizacji polityki państwa, a także czy może być ona podstawą do przeprowadzenia procesu wykładni norm prawnych. Zdaniem
Z. Leońskiego (Nauka administracji, Warszawa 2000, s. 17) przez politykę administracyjną należy rozumieć „określony program działania, który zakłada realizację określonych celów za pomocą prawnych i pozaprawnych środków, jakimi dysponuje administracja. Program ten jest ustalony z reguły poza organizacją administracji, co nie wyklucza jednak udziału administracji w jego ustalaniu”.
J. Izdebski (Koncepcja misji administracji publicznej w nauce prawa administracyjnego, Lublin 2012, s. 57) wskazuje, iż „polityka administracyjna ma za zadanie odpowiedzieć na pytanie, jak administracja publiczna powinna realizować swoje zadania wynikające z norm prawa publicznego”. M. Kulesza (Administracyjnoprawne uwarunkowania polityki przestrzennej, Warszawa 1987, s. 42) określając istotę polityki administracyjnej stwierdza, że polega ona „przede wszystkim na ustaleniu najbardziej w danej dziedzinie przydatnych (skutecznych) metod regulacji prawnej i określeniu najefektywniejszych sposobów działania administracji, sposobów dopuszczalnych w istniejących uwarunkowaniach prawnych. S. Wrzosek dodaje, iż polityka administracyjna „jest odzwierciedleniem układu kompetencji w układzie organów administrujących (...) Tylko w ramach posiadanych kompetencji organ zarządzający może określać swoje cele działania oraz metody ich osiągania”. J. Jeżewski (Koncepcja misji administracji publicznej w nauce prawa administracyjnego, Lublin 2012, s. 57 Polityka administracyjna. Zagadnienia podstawowe [w:] J. Boć (red.), Administracja publiczna, Wrocław 2004, s. 315) wyróżnia dwa aspekty polityki administracyjnej, po pierwsze polityka, w ramach której kształtowana jest administracja, gdzie można posłużyć się w tym zakresie terminem polityka wobec administracji. Z kolei „aspekt drugi – to polityka wykonywania przez administrację w różnych dziedzinach prawnie określonych zadań publicznych (…) Podstawą tej polityki są zawsze normy prawne (...) Ten rodzaj działań w realizacji zadań publicznych można określić jako politykę administracji. Oba aspekty, łącznie, tworzą szeroko rozumianą politykę administracyjną”.
Całokształt regulacji zawartych w u.p.z.p. przemawia za uznaniem polityki przestrzennej za politykę administracyjną w rozumieniu zaproponowanym przez Z. Leońskiego, tj. polityka administracyjna jako program działania administracji. Należy jednak podkreślić, iż w ramach planowania przestrzennego nie występuje jeden program działania, wiążący wszystkie organy administracji. Co prawda, zgodnie z art. 9 ust. 2 u.p.z.p., w projekcie studium uwzględnia się zasady określone w koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, niemniej jednak prawodawca nie przewidział żadnego mechanizmu dyscyplinującego gminę w przypadku braku uwzględnienia postanowień koncepcji. Taki mechanizm został przewidziany jedynie w przypadku inwestycji celu publicznego o znaczeniu krajowym, wojewódzkim lub metropolitalnym, tzn. brak ujęcia tych inwestycji w studium i planie miejscowym może oznaczać podjęcie względem gminy przez wojewodę czynności nadzorczych, w ramach których wojewoda sporządza plan miejscowy w zakresie koniecznym dla możliwości realizacji inwestycji celu publicznego. Pozwala to na przyjęcie, iż w ramach u.p.z.p. przewidziana została daleko idąca samodzielność gminy w kształtowaniu polityki przestrzennej na jej terytorium, nazywana w nauce samodzielnością planistyczną gminy. Każda gmina w sposób samodzielny ustala swój program działania w zakresie zagospodarowania przestrzeni, zaś akty planowania wojewódzkiego oraz krajowego są dla niej wiążące jedynie w przypadku inwestycji celu publicznego. W pozostałym zakresie organy gminy działają samodzielnie, przy czym owa samodzielność nie ma charakteru „dowolności planistycznej”, która polega na swobodnym kształtowaniu przestrzeni lokalnej (W. Jakimowicz, Wolność zabudowy w prawie administracyjnym, Warszawa 2012, s. 409). Granice samodzielności gminy są wyznaczane przez przepisy Konstytucji chroniące prawo własności, przepisy art. 1 ust. 2 u.p.z.p. oraz inne przepisy zawarte w ustawach prawa materialnego. Konsekwencją samodzielności samorządu jest przyjęcie, iż gmina występuję jako podmiot polityki administracyjnej, polityka planistyczna przez nią realizowana jest rodzajem polityki administracyjnej.

LOKALNA POLITYKA PRZESTRZENNA JAKO POLITYKA PAŃSTWA

M. Kulesza definiuje politykę przestrzenną wskazując, że jest to polityka państwa ograniczona do sfery gospodarki przestrzennej. Zdaniem tego autora zasadne jest ograniczenie zakresu przedmiotowego polityki przestrzennej do zagadnień zagospodarowania i użytkowania terenu, z uwzględnieniem przeznaczenia (funkcji) nieruchomości. Ujęcie polityki przestrzennej w kategoriach polityki państwa może wskazywać, iż mamy do czynienia z innym rodzajem polityki przestrzennej, niż wskazana przez S. Wrzoska. Należy raczej przyjąć, iż instrumenty kształtowania polityki przestrzennej określone w u.p.z.p. przemawiają za uznaniem, iż ujęcie polityki przestrzennej jako polityki państwa, jest w istocie określeniem jej w ramach polityki administracyjnej. W nauce wskazuje się bowiem, że „politykę państwa należy również ujmować w kategoriach polityki administracyjnej. Dotyczy to sytuacji, w której dany element polityki państwa jest realizowany przez organy administracji publicznej za pomocą form działania zarezerwowanych dla administracji publicznej” (J. Izdebski, Koncepcja misji …, s. 57). Potwierdza to także M. Kulesza (Z problematyki badań nad metodami działania administracji [w:] red. Z. Rybicki, M. Gromadzka-Grzegorzewska,
M. Wyrzykowski, Zbiór studiów z zakresu nauk administracyjnych, Ossolineum 1978, s. 337) podkreślając, iż w polityce administracyjnej chodzi „o optymalne ujęcie prawnego wyrazu polityki państwa – o prawną instrumentalizację polityki wewnętrznej w ogólności i w sprawach szczegółowych”. Tym samym politykę państwa w odniesieniu do lokalnej przestrzeni można uznać za politykę administracyjną. Założenie to determinuje także jej znaczenie, bowiem przez lokalną politykę przestrzenną można rozumieć zdefiniowane przez gminę cele, dotyczące zagospodarowania przestrzennego, obejmujące interesy lokalnej wspólnoty samorządowej, które następnie zostaną zrealizowane za pomocą przyznanych przez ustawę instrumentów.

LOKALNA POLITYKA PRZESTRZENNA JAKO POLITYKA PUBLICZNA

H. Izdebski określa z kolei, iż polityka przestrzenna jest jedną z polityk publicznych (Ustawa o planowaniu …, s. 34). W nauce, przez politykę publiczną rozumie się rodzaj polityki prowadzony przez rząd oraz samorząd terytorialny. Realizacja polityki publicznej „każdorazowo jest próbą połączenia menedżerskiego (administracyjnego) profesjonalizmu i szerszej oraz społecznie czytelnej odpowiedzialności publicznych menedżerów wobec adresatów i beneficjentów ich polityki” (J. Hausner, Zarządzenie publiczne, Warszawa 2008, s. 47).

ODMIENNY POGLĄD W TEJ MATERII PREZENTUJE

M. Kulesza oraz D. Sześciło (Polityka administracyjna ..., s. 19), wskazując na dwie cechy pozwalające na odróżnienie od siebie polityki publicznej oraz polityki administracyjnej. Po pierwsze organem kształtującym politykę publiczną jest parlament, który, tworząc powszechnie obowiązujące akty prawne, określa jej treść, zaś polityka administracyjna obejmuje sferę wykonawstwa. Po drugie polityka publiczna koncentruje się na zewnątrz administracji, w poszczególnych sferach życia społecznego. Autorzy ci wskazują, jednakże, iż zakresy pojęciowe polityki publicznej oraz polityki administracyjnej są ze sobą zbieżne w pewnym stopniu. Niemniej jednak, na gruncie planowania przestrzennego zasadne jest stwierdzenie,
iż polityka publiczna oraz polityka administracyjna są synonimami. Wynika to przede wszystkim z faktu,
iż organy gminy, samodzielnie kształtując swoją politykę przestrzenną, wydają określone akty planistyczne, z których podstawowe znaczenie ma plan miejscowy. W piśmiennictwie wskazuje się, iż plan miejscowy, będący aktem prawa powszechnie obowiązującego, z uwagi na swoją treść jest aktem wykonawczym względem ustawy. Tym samym, z jednej strony gmina wykonuje ustawę uchwaloną przez parlament,
co zawiera się w kategorii wykonawstwa, a z drugiej zaś wydaje akt prawa powszechnie obowiązującego, czyli występuje w charakterze lokalnego prawodawcy. Ponadto lokalna polityka przestrzenna oddziałuje na zewnątrz administracji, co wynika wprost z charakteru planu miejscowego, jako aktu prawa powszechnie obowiązującego. Jednakże w tym przypadku znaczenie ma fakt, iż akt prawa miejscowego jest wydawany przez organ administracji oraz jest formą działania zarezerwowaną dla administracji. Podobnie jak w przypadku polityk państwa, pozwala to na zakwalifikowanie polityki publicznej do kategorii polityki administracyjnej. Konieczne jest jednak zastrzeżenie, iż dotyczy to wyłączenie materii planowania przestrzennego. Tym samym można stwierdzić, że definicja polityki przestrzennej przedstawiona przez H. Izdebskiego dotyczy w istocie polityki przestrzennej jako kategorii polityki administracyjnej.

II. CELE LOKALNEJ POLITYKI PRZESTRZENNEJ

Powyższa definicja wskazuje na konieczność określania przez gminę celu lub celów, jakie zostaną w ramach polityki przestrzennej zrealizowane. Mogą one dotyczyć różnych kwestii, przy czym z uwagi na zawężenie polityki przestrzennej do poziomu gminy, powinny one dotyczyć lokalnej wspólnoty samorządowej. Warto zaznaczyć, iż w nauce wyróżnia się także cele samej polityki przestrzennej. Może wystąpić sytuacja, w jakiej cele polityki przestrzennej oraz cele składające się na treść owej polityki, będą ze sobą zbieżne, jednakże nie jest to sztywna reguła. Z tego względu zasadne jest scharakteryzowanie celów lokalnej polityki przestrzennej. M. Kulesza (Administracyjnoprawne uwarunkowania ..., s. 43), formułując cel polityki przestrzennej przyjął, iż ma ona jeden zasadniczy cel, tj. „racjonalna dyspozycja przestrzenią, co odnosi się przede wszystkim do kwestii wykorzystywania  (użytkowania) terenów. Inne cele mają wtedy charakter pochodny (np. formy i charakter zabudowy, rozmieszczenie środków produkcji, infrastruktura techniczna i społeczna, rozmieszczenie ludności itp.), niektóre zaś zjawiska i zagadnienia nie należą do kategorii celów, lecz trzeba rozumieć je jako uwarunkowania do prowadzenia polityki przestrzennej”. Z kolei w ocenie Z. Niewiadomskiego (red., Planowanie i zagospodarowanie…, s. 90), celem lokalnej polityki przestrzennej jest „zdefiniowanie interesów publicznych oraz określenie sposobów oddziaływania na zachowania uczestników zagospodarowania przestrzennego, tak aby dokonywali wyborów zgodnie z interesem publicznym”. Tak przedstawione cele lokalnej polityki przestrzennej stanowią punkt wyjścia do określenia przez gminę celów, jakie mają zostać w ramach owej polityki zrealizowane.

III. UWARUNKOWANIA LOKALNEJ POLITYKI PRZESTRZENNEJ

S. Wrzosek (Ochrona środowiska…, s. 63) przyjmuje, iż polityka przestrzenna nie jest kształtowana w próżni, lecz zależy od aktualnych warunków społecznych i ekonomicznych występujących w państwie, w lokalnej społeczności. Założenie to stanowiło podstawę do wskazania uwarunkowań wpływających na kształtowanie polityki przestrzennej, tj. potrzebę głębokich zmian w gospodarce, budowę dużej ilości mieszkań w celu zaspokojenia głodu mieszkaniowego, zwiększenie produkcji żywności, w tym także ochrony przestrzeni związanej z tym rodzajem działalności, zahamowanie procesu degradacji środowiska, ograniczenie charakteru przestrzeni, w jakiej może działać człowiek. Podkreślenia wymaga, iż uwarunkowania te zostały przedstawione na początku lat 90. ubiegłego stulecia i mimo upływu ponad 20 lat od ich sformułowania, część z nich nadal zachowuje swoją aktualność. Mowa tutaj przede wszystkim o konieczności ochrony środowiska, ochrony gruntów rolnych, o ograniczoności przestrzeni oraz o rozbudowanym budownictwie mieszkaniowym. Należy jednak zaznaczyć, iż powyższe uwarunkowania nie powinny być rozpatrywane w sposób oddzielny, ale łącznie, bowiem w przeciwnym razie będzie miało miejsce zachwianie równowagi zagospodarowania właściwego terenu. Przykładem może być chaotyczne budownictwo mieszkaniowe, którego skutkiem jest ubytek terenów rolnych, co w kontekście ograniczoności przestrzeni może mieć wpływ na produkcję żywności. Podobnie można przedstawić kwestię ochrony środowiska, która jest ograniczana na skutek nadmiernego budownictwa lub intensywnego rolnictwa, przy czym działanie to może mieć miejsce także w drugą stronę, tj. nadmierna ochrona środowiska wpływa negatywnie na liczbę gruntów rolnych oraz hamuje rozwój budownictwa. Prowadzi to do wniosku, iż wskazane uwarunkowania polityki przestrzennej pozostają ze sobą w ścisłej zależności, zaś cel polityki przestrzennej, jakim jest właściwe zagospodarowanie terenu, oznacza konieczność zachowania ich względnej równowagi. Racjonalne zagospodarowanie przestrzeni powinno być czynnikiem mającym wpływ na wybór lokalizacji danej inwestycji, przy czym wpływ na jej lokalizację, zwłaszcza przemysłu, powinna mieć także świadomość ograniczoności przestrzeni.
Uwarunkowania polityki przestrzennej przedstawił także M. Kulesza (Administracyjnoprawne uwarunkowania..., s. 43-44), wprowadzając ich podział ze względu na ich charakter. Wyróżnił on uwarunkowania o charakterze naturalnym (faktycznym), które wynikają z właściwości danej nieruchomości (np. cechy przyrodnicze i geograficzne przestrzeni), uwarunkowania o charakterze ekonomicznym, które wynikają z procesów rozwoju społeczno-gospodarczego (np. kwestia własności przestrzeni). Na szczególną uwagę zasługują uwarunkowania instytucjonalne, których znajomość wpływa na skuteczność polityki przestrzennej. Na uwarunkowania o charakterze instytucjonalnym składają się uwarunkowania: prawnoustrojowe (mechanizmy funkcjonowania organów administracji publicznej), ekonomiczno-prawne (system planistyczny) oraz policyjne (ochrona prawna składników przestrzeni, tzn. ochrona przyrody, krajobrazu).

IV. STRATEGIA ROZWOJU GMINY I PLAN OGÓLNY JAKO INSTRUMENTY LOKALNEJ POLITYKI PRZESTRZENNEJ

Nowelizacja u.p.z.p. z 2023 r. wprowadziła szereg istotnych zmian w obowiązującym dotychczas systemie planowania przestrzennego. Jedną z kluczowych zmian było wprowadzenie nowego aktu planowania przestrzennego – planu ogólnego. Zastąpił on studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, które stanowiło podstawowy akt, w jakim formułowano założenia oraz cele składające się na lokalną politykę przestrzenną.
Sporządzenie planu ogólnego jest obowiązkowe dla gminy, która ma obowiązek jego uchwalenia do 31 grudnia 2025 r. Plan ogólny jest sporządzany dla całego obszaru gminy, a przy tym co niezwykle istotne ma charakter aktu prawa miejscowego. Oznacza to, że ustalenia planu ogólnego są powszechnie wiążące dla podmiotów położonych na terenie obowiązywania danego planu ogólnego. Stosownie do art. 13b u.p.z.p. w planie ogólnym uwzględnia się uwarunkowania rozwoju przestrzennego gminy, w tym m.in. znajdujące się na obszarze gminy formy ochrony przyrody oraz ich otuliny, tereny górnicze i obszary górnicze, udokumentowane złoża kopalin, a także obszary ograniczonego użytkowania. Obszar objęty planem ogólnym dzieli się w sposób rozłączny na strefy planistyczne, m.in.: strefa wielofunkcyjna z zabudową mieszkaniową wielorodzinną, strefa usługowa, strefa gospodarcza, czy też strefa zieleni i rekreacji.
Zgodnie z treścią art. 13b pkt 1 Ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, dalej: „u.s.g.” (przepis ten ma wejść w życie 1 stycznia 2026 r.), w planie ogólnym określa się politykę przestrzenną gminy, określoną w strategii rozwoju gminy lub strategii rozwoju ponadlokalnego. W myśl art. 10e ust. 3 u.s.g. w strategii rozwoju gmina określa m.in.: cele strategiczne rozwoju w wymiarze społecznym, gospodarczym oraz przestrzennym; oczekiwane rezultaty planowanych działań, w tym w wymiarze przestrzennym, oraz wskaźniki ich osiągnięcia; model struktury funkcjonalno-przestrzennej gminy, rozumiany jako docelowy układ elementów składowych przestrzeni (w tym także strukturę sieci osadniczej wraz z rolą i hierarchią jednostek osadniczych, główne elementy infrastruktury technicznej i społecznej); ustalenia i rekomendacje w zakresie kształtowania i prowadzenia polityki przestrzennej w gminie. Z kolei ustalenia i rekomendacje w zakresie polityki przestrzennej obejmują m.in.: zasady ochrony środowiska i jego zasobów, w tym ochrony powietrza, przyrody i krajobrazu; zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej; kierunków zmian w strukturze zagospodarowania terenów, w tym określenia szczególnych potrzeb w zakresie nowej zabudowy mieszkaniowej, a także kierunków rozwoju systemów komunikacji, infrastruktury technicznej i społecznej. Zaznaczyć trzeba, że strategia rozwoju gminy określa „wynikające z docelowego modelu struktury funkcjonalno-przestrzennej gminy ustalenia i rekomendacje w zakresie kształtowania i prowadzenia polityki przestrzennej w gminie. Będą one stanowiły punkt odniesienia dla studium uwarunkowań kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy i miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Takie rozwiązanie ma kluczowe znaczenie dla integracji planowania społecznego i gospodarczego z przestrzennym” (Uzasadnienie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju oraz niektórych innych ustaw, IX kadencja, druk sejm. nr 64).
Zakres treściowy strategii rozwoju gminy pozwala na przyjęcie, że, po dokonanej w 2023 r. nowelizacji u.p.z.p., jest to podstawowy dokument, w jakim formułowane są cele oraz założenia składające się na lokalną politykę przestrzenną. Strategię rozwoju gminy można także określić jako plan – program, który jest wyrazem kształtowania polityki przestrzennej, dotyczącej całego obszaru gminy. Zawarty w strategii rozwoju opis modelu struktury funkcjonalno-przestrzennej gminy oraz ustalenia i rekomendacje w zakresie kształtowania i prowadzenia polityki przestrzennej, wskazuje na pewnego rodzaju aksjologiczną podstawę działań gminy, podejmowanych w zakresie polityki przestrzennej, a szerzej w zakresie planowania i zagospodarowania przestrzennego.
Wskazana rola strategii rozwoju jest jednak pomniejszona przez fakultatywny charakter strategii. Stosownie bowiem do art. 10e ust. 1 u.s.g. gmina nie ma prawnego obowiązku sporządzania strategii rozwoju. Decyzja, czy taka strategia zostanie sporządzona, jest wyrazem samodzielności gminy. Jest to o tyle istotne, że w planie ogólnym uwzględnia się ustalenia wynikające ze strategii rozwoju gminy. Brak sporządzenia przez gminę strategii rozwoju będzie powodował, że elementy treściowe, składające się na politykę przestrzenną gminy, będą musiały być opracowane bezpośrednio przez gminę.
Kluczowe jest także, że z woli ustawodawcy gmina, przystępując do sporządzenia pierwszego planu ogólnego, nie jest związana treścią strategii rozwoju gminy, nawet gdy ta została już uchwalona. Plany ogólne muszą być bowiem uchwalone do
31 grudnia 2025 r., zaś związanie postanowieniami strategii rozwoju przy sporządzaniu planu ogólnego następuje od 1 stycznia 2026 r. Tym samym, przy sporządzaniu pierwszego planu ogólnego gmina nie ma prawnego obowiązku uwzględniania polityki przestrzennej, określonej w strategii rozwoju. Niemniej jednak, brak takiego obowiązku nie jest równoznaczny z zakazem uwzględnienia w planie ogólnym treści polityki przestrzennej, wskazanej w strategii rozwoju. Mając na uwadze rolę strategii rozwoju, a także czas i koszty niezbędne do jej sporządzenia, gmina powinna uwzględnić w pierwszym planie ogólnym politykę przestrzenną, określoną w strategii rozwoju. Działanie takie stanowiłoby przejaw racjonalności w działaniu planistycznym gminy.

PODSUMOWANIE

Przez lokalną politykę przestrzenną rozumieć należy określone przez gminę cele związane z zagospodarowaniem przestrzennym, dotyczące interesów lokalnej wspólnoty samorządowej, które zostaną zrealizowane za pomocą przyznanych przez ustawę instrumentów. Ponadto lokalna polityka przestrzenna stanowi kategorię polityki administracyjnej. Wyrazem polityki przestrzennej jest zarówno strategia rozwoju gminy, jak i plan ogólny. Strategii rozwoju gminy należy przypisać charakter podstawowego dokumentu, określającego treść polityki przestrzennej. Jednakże obowiązujące obecnie regulacje prawne – fakultatywny charakter strategii rozwoju oraz brak związania gminy treścią strategii przy sporządzaniu pierwszego planu ogólnego, wskazuje raczej na dominującą rolę planu ogólnego jako dokumentu, w którym dochodzi do określenia polityki przestrzennej.
W ramach lokalnej polityki przestrzennej organy gminy występują jako podmioty polityki administracyjnej, co jest konsekwencją prawnie zagwarantowanej samorządowi terytorialnemu samodzielności. Na gruncie u.p.z.p. przewidziana została daleko idąca samodzielność gminy w kształtowaniu polityki przestrzennej na jej terytorium, nazywana w piśmiennictwie samodzielnością planistyczną gminy. Gmina, korzystając z owej samodzielności, działa zgodnie z obowiązującym prawem. Niemniej jednak, gmina samodzielnie kształtuje swoją politykę przestrzenną, określając cele i założenia składające się na treść tej polityki.

dr Adrian Sypnicki
radca prawny
Senior Associate w kancelarii Domański Zakrzewski Palinka

PODSTAWA PRAWNA:
– Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 977, z późn. zm.)
– Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. z 2024 r. poz. 609 z późn. zm.).

SPIS TREŚCI

Ochrona sygnalistów w ramach samorządowego centrum usług wspólnych

ANALIZY | KOMENTARZE - SAS 4 / 2024

Na gruncie przepisów ustawy o ochronie sygnalistów ustawodawca dopuszcza ustalenie przez jednostki samorządu terytorialnego wspólnej procedury zgłoszeń wewnętrznych w ramach wspólnej obsługi, o której mowa w przepisach samorządowych ustaw ustrojowych.

Podstawą prawną do powyższego działania jest przepis art. 28 ust. 5 ustawy z dnia 14 czerwca 2024 r. o ochronie sygnalistów (Dz.U. poz. 928; dalej: „u.o.s.”). Zgodnie z jego brzmieniem, „Jednostki samorządu terytorialnego mogą ustalić wspólną procedurę zgłoszeń wewnętrznych w ramach wspólnej obsługi, o której mowa w art. 10a ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2024 r. poz. 609 i 721), art. 6a ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz.U. z 2024 r. poz. 107) i art. 8c ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz.U. z 2024 r. poz. 566), pod warunkiem zapewnienia jej odrębności i niezależności od procedury przyjmowania zgłoszeń zewnętrznych i podejmowania działań następczych”.

Ustawodawca określa tym samym, że w przypadku, gdy JST chce ustalić wspólną procedurę zgłoszeń wewnętrznych, może to zrobić, wykorzystując do tego tzw. centra usług wspólnych, tworzone w oparciu o odpowiednie przepisy samorządowych ustaw ustrojowych (ustawę o samorządzie gminnym, ustawę o samorządzie powiatowym czy ustawę o samorządzie województwa). Oznacza to, że od strony formalnoprawnej odbywać się to będzie albo poprzez uwzględnienie wspólnej procedury zgłoszeń w uchwale określającej zakres obowiązków powierzonych jednostce obsługującej (CUW), w ramach wspólnej obsługi jednostek obsługiwanych (w przypadku jednostek organizacyjnych danej JST nieposiadających osobowości prawnej), albo poprzez uwzględnienie tej procedury w porozumieniu zawartym przez jednostkę obsługującą (CUW) z tymi jednostkami obsługiwanymi, które mają własną osobowość prawną (samorządowe instytucje kultury lub inne samorządowe osoby prawne). Oczywiście mowa w tym miejscu o sytuacji, w której dane jednostki, których miałaby dotyczyć wspólna procedura zgłoszeń wewnętrznych, są już objęte obsługą ze strony CUW.
Jeśli w danej JST nie zostało jeszcze takie działanie wdrożone, to albo należałoby je w pierwszej kolejności objąć taką obsługą (tu warto zauważyć, że obsługą taką może być objęty również sam urząd czy starostwo, a ponadto poszczególne jednostki mogą mieć różny zakres wspólnej obsługi ze strony CUW), albo w przypadku, gdy w danej JST nie funkcjonuje jeszcze CUW, utworzyć je, nawet wyłącznie do prowadzenia wspólnej procedury zgłoszeń wewnętrznych.
Szczególne rozwiązanie dla jednostek samorządu terytorialnego, umożliwiające przyjęcie wspólnej procedury dla zgłoszeń wewnętrznych, może być niewątpliwe korzystne dla takich podmiotów. Pozwala to wdrożyć jeden, wspólny kanał komunikacji oraz zapewnić wyspecjalizowane osoby zajmujące się obsługą złożeń. Bardzo często, szczególnie w mniejszych podmiotach, bardzo istotnym problemem może być znalezienie odpowiedniej osoby i umiejscowienie jej w strukturze organizacyjnej w taki sposób, aby mogła ona wykonywać swoje obowiązki w sposób niezależny i bezstronny oraz zapewniający brak potencjalnego konfliktu interesów. Autorzy uzasadnienia wskazują również na potencjalne korzyści finansowe zaproponowanego rozwiązania, co również może być istotne dla jednostek samorządu terytorialnego, planujących z niego skorzystać.

Należy jednak pamiętać, że ustawodawca wprowadza dwa warunki dla samorządów.
Po pierwsze wspólna obsługa będzie możliwa jedynie wtedy, jeżeli zapewniona zostanie jej odrębność i niezależność od procedury przyjmowania zgłoszeń zewnętrznych. Tylko zgłoszenia wewnętrzne mogą zostać objęte omawianym rozwiązaniem. Obowiązki w zakresie zgłoszeń zewnętrznych muszą być realizowane indywidualnie przez każdy zobowiązany do tego organ publiczny. Obie te procedury muszą być dla sygnalisty jasne i nie mogą wprowadzać go w błąd.
Drugim wymogiem, umożliwiającym wprowadzenie wspólnej procedury zgłoszeń wewnętrznych, jest zapewnienie jej odrębności i niezależności w zakresie podejmowania działań następczych. Oznacza to, że każdy podmiot, mimo objęcia go wspólną procedurą, musi pozostać samodzielny, jeżeli chodzi o podejmowanie decyzji w zakresie potencjalnych konsekwencji, związanych z dotyczącymi go zgłoszeniami. Przedstawiając to obrazowo można stwierdzić, że sama obsługa zgłoszeń zewnętrznych może być wspólna, jednak finalne działania następcze muszą pozostać wyłącznie w kompetencji konkretnej jednostki.

OCHRONA DANYCH OSOBOWYCH

Istotne znaczenie w kontekście analizowanej problematyki odgrywają również kwestie ochrony danych osobowych. W pierwszej kolejności podkreślić należy, że dane osobowe sygnalisty, pozwalające na ustalenie jego tożsamości, nie podlegają ujawnieniu nieupoważnionym osobom, chyba że za wyraźną zgodą sygnalisty. Dane osobowe przetwarzane są w zakresie niezbędnym do przyjęcia zgłoszenia lub podjęcia ewentualnego działania następczego. Dane osobowe, które nie mają znaczenia dla rozpatrywania zgłoszenia, nie są zbierane, a w razie przypadkowego zebrania są niezwłocznie usuwane. Usunięcie tych danych osobowych następuje w terminie 14 dni od chwili ustalenia, że nie mają one znaczenia dla sprawy.
Dane osobowe, przetwarzane w związku z przyjęciem zgłoszenia lub podjęciem działań następczych oraz dokumenty związane z tym zgłoszeniem, są przechowywane przez okres trzech lat po zakończeniu roku kalendarzowego, w którym przekazano zgłoszenie zewnętrzne do organu publicznego właściwego do podjęcia działań następczych lub zakończono działania następcze lub po zakończeniu postępowań zainicjowanych tymi działaniami
(art. 8 i art. 27 u.o.s.).
Dopuszczalność ujawnienia danych osobowych sygnalisty zachodzi wówczas, gdy ujawnienie jest koniecznym i proporcjonalnym obowiązkiem, wynikającym z przepisów prawa w związku z postępowaniami wyjaśniającymi prowadzonymi przez organy publiczne lub postępowaniami przygotowawczymi lub sądowymi prowadzonymi przez sądy.
W świetle powyższych uwag należy również poczynić komentarz, że zgodnie z dyspozycją ustawodawcy, wyrażoną w przywoływanym przepisie art. 28 ust. 5 u.o.s., wspólna procedura zgłoszeń wewnętrznych może funkcjonować w ramach wspólnej obsługi, o której mowa w art. 10a ustawy o samorządzie gminnym (oraz analogicznych przepisach w pozostałych dwóch samorządowych ustawach ustrojowych). Takie rozwiązania w konsekwencji determinuje sposób przetwarzania danych osobowych, który jest wynikiem „wspólnej obsługi”. Przetwarzanie danych osobowych w ramach wspólnej obsługi określa art. 10d ustawy o samorządzie gminnym (i również w tym przypadku analogiczne przepisy w pozostałych dwóch samorządowych ustawach ustrojowych), zgodnie z którym ”Jednostka obsługująca jest uprawniona do przetwarzania danych osobowych przetwarzanych przez jednostkę obsługiwaną w zakresie i celu niezbędnych do wykonywania zadań w ramach wspólnej obsługi tej jednostki”.
Zachowując odrębności regulacji ustawowych należy uznać, że jednostka obsługująca, która będzie obsługiwała jednostki obsługiwane w ramach procedury zgłoszeń wewnętrznych, będzie uprawniona do przetwarzania danych osobowych na takich zasadach, jak wynikające z powołanego art. 10d u.s.g. (tj. w zakresie niezgodnym do realizacji procedury zgłoszeń wewnętrznych), z tą odmiennością, że przy przetwarzaniu danych osobowych sygnalisty muszą być uwzględnione regulacje wynikające
z art. 8 i art. 27 u.o.s.
Podkreślić należy, że przetwarzanie danych osobowych w ramach dyspozycji art. 28 ust. 5 u.o.s. wymaga, zgodnie z art. 28 ust. 3 RODO, aby przetwarzanie przez podmiot przetwarzający (jednostkę obsługującą) odbywało się na podstawie umowy lub innego instrumentu prawnego, które podlegają prawu Unii lub prawu państwa członkowskiego i wiążą podmiot przetwarzający i administratora, określają przedmiot i czas trwania przetwarzania, charakter i cel przetwarzania, rodzaj danych osobowych oraz kategorie osób, których dane dotyczą, obowiązki i prawa administratora. Ta umowa lub inny instrument prawny stanowią w szczególności, że podmiot przetwarzający:

• przetwarza dane osobowe wyłącznie na udokumentowane polecenie administratora – co dotyczy też przekazywania danych osobowych do państwa trzeciego lub organizacji międzynarodowej – chyba że obowiązek taki nakłada na niego prawo Unii lub prawo państwa członkowskiego, któremu podlega podmiot przetwarzający; w takim przypadku przed rozpoczęciem przetwarzania, podmiot przetwarzający informuje administratora o tym obowiązku prawnym, o ile prawo to nie zabrania udzielania takiej informacji z uwagi na ważny interes publiczny;
• zapewnia, by osoby upoważnione do przetwarzania danych osobowych zobowiązały się do zachowania tajemnicy lub by podlegały odpowiedniemu ustawowemu obowiązkowi zachowania tajemnicy;
• podejmuje wszelkie środki wymagane na mocy art. 32;
• przestrzega warunków korzystania z usług innego podmiotu przetwarzającego, o których mowa w ust. 2 i 4;
• biorąc pod uwagę charakter przetwarzania, w miarę możliwości pomaga administratorowi, poprzez odpowiednie środki techniczne i organizacyjne, wywiązać się z obowiązku odpowiadania na żądania osoby, której dane dotyczą, w zakresie wykonywania jej praw określonych w rozdziale III;
• uwzględniając charakter przetwarzania oraz dostępne mu informacje, pomaga administratorowi wywiązać się z obowiązków określonych w art. 32-36;
• po zakończeniu świadczenia usług związanych z przetwarzaniem, zależnie od decyzji administratora usuwa lub zwraca mu wszelkie dane osobowe oraz usuwa wszelkie ich istniejące kopie, chyba że prawo Unii lub prawo państwa członkowskiego nakazują przechowywanie danych osobowych;
• udostępnia administratorowi wszelkie informacje niezbędne do wykazania spełnienia obowiązków określonych w niniejszym artykule oraz umożliwia administratorowi lub audytorowi, upoważnionemu przez administratora, przeprowadzanie audytów w tym inspekcji, i przyczynia się do nich.
• Podkreślenia wymaga, że sama treść przepisu art. 28 ust. 3 RODO nie stanowi upoważnienia jednostki obsługującej do przetwarzania danych osobowych jednostki obsługiwanej. Przepis ten zawiera jedynie wskazanie instrumentu prawnego, upoważniającego jednostkę obsługującą do przetwarzania danych osobowych, przetwarzanych przez jednostkę obsługiwaną.

Takie upoważnienie może wynikać:

• z uchwały w sprawie wspólnej obsługi jednostek, podjętej przez radę gminy na podstawie art. 10b ust. 2 u.s.g. (oraz jego odpowiednika w pozostałych dwóch samorządowych ustawach ustrojowych) w przypadku jednostek organizacyjnych danej JST zaliczanych do sektora finansów publicznych; lub
• z porozumień zawartych z jednostką obsługującą na podstawie art. 10b ust. 3 u.s.g. (oraz jego odpowiednika w pozostałych dwóch samorządowych ustawach ustrojowych) w przypadku samorządowych instytucji kultury oraz innych zaliczanych do sektora finansów publicznych samorządowych osób prawnych, utworzonych na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, instytutów badawczych, banków i spółek prawa handlowego.

Upoważnienie to może także wynikać z umowy powierzenia przetwarzania danych, zawartej pomiędzy jednostką obsługiwaną a jednostką obsługującą. Zarówno uchwała organu stanowiącego JST,jak i porozumienie oraz umowa, o których wyżej mowa, muszą spełniać wymagania określonew art. 28 ust. 3 RODO.

Mateusz Karciarz
prawnik
Karol Kupień
radca prawny
Piotr Ziółkowski
radca prawny

Kancelaria Radców Prawnych Zygmunt Jerzmanowski
i Wspólnicy sp.k. w Poznaniu

SPIS TREŚCI

Przegląd legislacyjny

AKTUALNOŚCI | PRZEGLĄD LEGISLACYJNY

ŚWIADCZENIE DLA SOŁTYSA

Od 16 września 2024 r. obowiązują przepisy ustawy z dnia 24 lipca 2024 r. o zmianie ustawy o świadczeniu pieniężnym z tytułu pełnienia funkcji sołtysa oraz ustawy o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji (Dz.U. z dnia 16 sierpnia 2024 r., poz. 1246).

Nowelizacja zakłada, że sołtysi będą mogli uzyskać świadczenie po 7, a nie po 8 latach pełnienia funkcji sołtysa, niezależnie od liczby kadencji, których długość znacznie różni się w poszczególnych sołectwach. Uniezależnia możliwość uzyskania świadczenia od pełnienia funkcji sołtysa na podstawie ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, dzięki czemu świadczenie pieniężne otrzymają sołtysi, którzy pełnili tą funkcję przed 27 maja 1990 r. Zmniejsza ponadto z 5 do 3 osób wymaganą liczbę świadków (oświadczenia są potrzebne, gdy nie ma dokumentów w gminie) pełnienia funkcji sołtysa z 5 do 3 osób. Wnioski już złożone przez sołtysów, które nie zostały rozpatrzone, będą analizowane na podstawie nowych przepisów, bez konieczności ponownego składania wniosku. Świadczenie pobierane z tytułu pełnienia funkcji sołtysa nie obniży świadczenia uzupełniającego dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji. Projekt senacki przygotowano na wniosek petycyjny, skierowany przez Krajowe Stowarzyszenie Sołtysów.

USUWANIE SKUTKÓW POWODZI

Od 5 października 2024 r. obowiązują przepisy ustawy z dnia 1 października 2024 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z dnia 4 października 2024 r., poz. 1473).

Nowelizacja przewiduje różne formy pomocy dla poszkodowanych we wrześniowej powodzi – osób fizycznych, przedsiębiorców i gmin. Zasiłek losowy w wysokości 1 tys. zł ma być przeznaczony na zaspokojenie potrzeb edukacyjnych dzieci, które realizują obowiązkowe roczne przygotowanie przedszkolne, lub uczniów i poniosły szkodę w wyniku powodzi. Dodatkowy zasiłek opiekuńczy otrzymają rodzice, którzy opiekują się dzieckiem ze względu na zamknięcie placówki oświatowej. Osoby poszkodowane przez powódź otrzymają też dodatkowy zasiłek w wysokości 1 tys. zł na pokrycie kosztów zużycia energii lub zakupu paliwa do agregatów, w związku z koniecznością osuszenia mieszkania lub domu. Osoby, które mają kredyt mieszkaniowy i utraciły możliwość korzystania z domu lub mieszkania, będą mogły skorzystać z bezzwrotnego wsparcia z Funduszu Wsparcia Kredytobiorców na pokrycie rat przez 12 miesięcy. Przedsiębiorcy dotknięci skutkami powodzi mają otrzymać 16 tys. zł na każdego zgłoszonego do ubezpieczenia w ZUS lub równowartość 75% średniomiesięcznego przychodu osiągniętego rok wcześniej. Pomocą objęte zostaną osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, pracodawcy i przedsiębiorcy prowadzący tzw. działalność sezonową, czyli osoby korzystające z umowy zlecenia. Pułap wsparcia dla jednego przedsiębiorcy określono na 1 mln zł. Zgodnie z ustawą, pracownik poszkodowany w wyniku powodzi otrzyma prawo do dodatkowego płatnego urlopu w wymiarze do 20 dni na usuwanie skutków powodzi. Pracodawca będzie mógł uzyskać zwrot kosztów wynagrodzenia i składki na ubezpieczenie społeczne za czas tego urlopu ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Nowela przewiduje też wsparcie dla gmin, aby mogły odbudować swój zasób mieszkaniowy.
Bezzwrotne wsparcie finansowe otrzymają osoby na:

• tworzenie lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy (100% kosztów),
• remont zamieszkanych lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy (70 lub 100% kosztów),
• remont lub przebudowę istniejącego zasobu mieszkaniowego, który jest własnością spółki gminnej lub społecznej inicjatywy mieszkaniowej i został utworzony z udziałem środków Funduszu Dopłat albo w ramach rządowego programu preferencyjnych kredytów dla inwestorów społecznego budownictwa czynszowego (70% kosztów).

Ustawa umożliwia zawieszenie postępowania cywilnego lub sądowo-administracyjnego z urzędu, w związku z sytuacją powodziową i niemożnością wzięcia udziału w postępowaniu, a także zawieszenie biegu terminów w postępowaniach administracyjnych i sądowo-administracyjnych. Reguluje ponadto kwestie dotyczące zagospodarowania odpadów popowodziowych.

REHABILITACJA ZAWODOWA I SPOŁECZNA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH

Od 8 października 2024 r. obowiązują przepisy ustawy z dnia 25 września 2024 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z dnia 8 października 2024 r., poz. 1494).

Nowelizacja ma na celu zrównanie sytuacji osób posiadających orzeczenie o niepełnosprawności z osobami z orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności. Nowe przepisy przewidują, że orzeczenia o niepełnosprawności zachowają ważność po ukończeniu przez osobę niepełnosprawną 16. roku życia, do czasu uzyskania nowej decyzji, jednak nie dłużej niż 6 miesięcy.

SPIS TREŚCI

Świadczenia opieki zdrowotnej

AKTUALNOŚCI | PROJEKTY - SAS 5/2024

9 października 2024 r. do uzgodnień międzyresortowych, konsultacji publicznych oraz opiniowania skierowany został projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej, finansowanych ze środków publicznych (UD144).

Celem projektu jest m.in. wyłączenie z podstawy wymiaru składki zdrowotnej, opłacanej przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą (dalej jako: „przedsiębiorcy”), przychodów i kosztów uzyskania przychodów z odpłatnego zbycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Potrzeba wprowadzenia zmian wynika ze wzrostu wydatków, jakie przedsiębiorcy ponoszą w ramach składki na ubezpieczenie zdrowotne od dnia 1 stycznia 2022 r., w wyniku zmian wprowadzonych w ramach tzw. „Polskiego Ładu”.

SPIS TREŚCI

Nieodpłatna pomoc prawna

AKTUALNOŚCI | PROJEKTY - SAS 5/2024

8 października 2024 r. do uzgodnień międzyresortowych, konsultacji publicznych oraz opiniowania skierowany został projekt ustawy o zmianie ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej (UD69).

\Projekt ma na celu zmianę ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej (Dz.U. z 2021 r. poz. 945 oraz z 2024 r. poz. 928). Projekt obejmuje zmiany koncepcji działania systemu nieodpłatnej pomocy, które uzyskały akceptację Rady Nieodpłatnej Pomocy Prawnej, Nieodpłatnego Poradnictwa Obywatelskiego oraz Edukacji Prawnej. Propozycje objęte projektem przewidują zwiększenie dostępności systemu dla osób uprawnionych. Projektowana ustawa obejmuje wprowadzenie możliwości udzielania porad za pośrednictwem środków porozumiewania się na odległość, także poza stanem epidemii lub stanem zagrożenia epidemicznego, a także rezygnację z konieczności składania przez osobę uprawnioną oświadczenia, że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej. W pierwszej kolejności w projekcie przewidziano zniesienie obowiązku składania pisemnych oświadczeń o niemożności poniesienia kosztów odpłatnej pomocy prawnej przez osoby uprawnione oraz zaproponowano rezygnację z oświadczeń przedsiębiorców o niezatrudnianiu pracowników w ciągu ostatniego roku (uchylenie art. 4 ust. 2 do ust. 6 ustawy).

SPIS TREŚCI

System wjazdu i wyjazdu obywateli państw trzecich

AKTUALNOŚCI | PROJEKTY - SAS 5/2024

8 października 2024 r. na posiedzeniu Rady Ministrów przyjęto projekt ustawy o udziale Rzeczypospolitej Polskiej w Systemie Wjazdu/Wyjazdu. Projekt dostosowuje polskie prawo do rozporządzenia Unii Europejskiej.

Chodzi o system rejestrowania danych dotyczących wjazdu i wyjazdu obywateli państw trzecich, którzy przekraczają granice zewnętrzne państw członkowskich Schengen. System EES ma zastosowanie do wszystkich obywateli państw trzecich, którzy korzystają z prawa krótkiego pobytu (czyli do 90 dni w dowolnym okresie 180 dni). System EES realizowany jest w celu rejestrowania danych dotyczących wjazdu i wyjazdu obywateli państw trzecich, przekraczających granice zewnętrzne państw członkowskich. Chodzi także o dane dotyczące odmowy wjazdu w odniesieniu do takich obywateli. System posiada wbudowany kalkulator obliczający okres dozwolonego pobytu na terenie obszaru Schengen. Nowy system umożliwi skuteczniejsze zarządzanie granicami zewnętrznymi oraz pozwoli weryfikować przestrzeganie przepisów przez obywateli państw trzecich.

SPIS TREŚCI

Zbiorowe zaopatrzenie w wodę i odbiór ścieków

AKTUALNOŚCI | PROJEKTY - SAS 5/2024

4 października 2024 r. do uzgodnień międzyresortowych, konsultacji publicznych oraz opiniowania skierowany został projekt ustawy o zmianie ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków oraz niektórych innych ustaw (UC59).

Projektowana nowelizacja przewiduje, w ramach transpozycji dyrektywy (UE) 2020/2184, m.in.: określenie obowiązków dostawców wody, obejmujących badania jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi w zakresie wewnętrznej kontroli jakości wody; doprecyzowanie kompetencji organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz procedur w zakresie nadzoru nad jakością wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, obejmujących monitoring jakości wody, ocenę przydatności wody do spożycia przez ludzi, oceny obszarowe jakości wody oraz procedowanie wniosków zgód na odstępstwa od spełniania wymagań jakościowych dla wody; uregulowanie obowiązków dostawców wody (w szczególności przedsiębiorstw wodociągowo-
kanalizacyjnych), organów Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie oraz ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej, w zakresie wykonania oceny strat wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (wielkości wycieków wody) oraz opracowania planów działania w celu ograniczenia strat wody; zobowiązanie dostawców wody do wykonywania ocen ryzyka w obszarach zasilania ujęć wody i systemach zaopatrzenia w wodę oraz podejmowania działań, mających na celu zarządzanie ryzykiem w systemach zaopatrzenia w wodę; określenie kompetencji organów Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie w zakresie opiniowania przeprowadzonych ocen ryzyka w obszarach zasilania ujęć wody i zarządzania ryzykiem w obszarach zasilania ujęć wody.

SPIS TREŚCI

Rynek mocy

AKTUALNOŚCI | PROJEKTY - SAS 5/2024

4 października 2024 r. do uzgodnień międzyresortowych, konsultacji publicznych oraz opiniowania skierowany został projekt ustawy o zmianie ustawy o rynku mocy (UC70).

Celem projektowanej ustawy jest wprowadzenie aukcji uzupełniających na rynku mocy w okresie od II poł. 2025 r. do 2028 r. W toku aukcji uzupełniających nabywana będzie dodatkowa moc na potrzeby zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego w ramach mechanizmu rynku mocy. Mechanizm rynku mocy, wprowadzony ustawą z dnia 8 grudnia 2017 r. o rynku mocy (Dz.U. z 2023 r. poz. 2131) zapewnia możliwość wynagradzania uczestników rynku (jednostki wytwórcze, odpowiedź odbioru (DSR), magazyny energii) za ich pozostawanie w gotowości do dostarczania mocy i zapewnienie dostaw energii elektrycznej do systemu elektroenergetycznego w przypadku przewidywanych problemów z pokryciem zapotrzebowania na moc w systemie w czasie okresu przywołania na rynku mocy.

SPIS TREŚCI