Problematyka dodatku funkcyjnego i specjalnego pracowników samorządowych

PRAWO PRACY - SAS 6 / 2024

W Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 25 października 2021 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz.U. poz. 1960 z późn. zm.), które jest przepisem szczególnym, uregulowane zostały tylko i wyłącznie kwestie dodatku za wieloletnią pracę, który przysługuje pracownikowi samorządowemu za dni, za które otrzymuje wynagrodzenie, oraz za dni nieobecności w pracy z powodu niezdolności do pracy, wskutek choroby albo konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem.

Czy przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego należy uwzględnić dodatek specjalny i funkcyjny? Czy w regulaminie wynagradzania można wprowadzić zapis, że pracownik zachowuje prawo do dodatku specjalnego lub funkcyjnego za okres pobierania wynagrodzenia chorobowego i okres pobierania zasiłków? Na podstawie jakich przepisów można takie regulacje wprowadzić w odniesieniu do pracowników samorządowych?

Problematykę dodatku funkcyjnego i specjalnego pracowników samorządowych reguluje art. 36 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U z 2024 r. poz. 1135, z późn. zm.), dalej „u.p.s.” Zgodnie z art. 36 ust. 3 u.p.s., wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta), staroście oraz marszałkowi województwa przysługuje dodatek specjalny. Pracownikowi samorządowemu może zostać przyznany dodatek funkcyjny (ust. 4). Pracownikowi samorządowemu z tytułu okresowego zwiększenia obowiązków służbowych lub powierzenia dodatkowych zadań może zostać przyznany dodatek specjalny (ust. 5).

W judykaturze przedmiotu ugruntowane jest stanowisko, zgodnie z którym dodatek specjalny, o którym mowa w art. 36 ust. 5 i art. 36 ust. 3 u.p.s. to ten sam składnik wynagrodzenia pracownika samorządowego, przyznawany na odmiennych zasadach, w zależności od tego, czy pracownik samorządowy jest zatrudniony na stanowisku marszałka województwa (starosty, wójta, burmistrza, prezydenta miasta), czy też nie jest na takim stanowisku zatrudniony (por. wyroki NSA z dnia: 18 stycznia 2022 r., sygn. akt. III OSK 982/21, 14 maja 2019 r. sygn. akt II OSK 968/19, z 3 grudnia 2019 r. sygn. akt II OSK 2896/19, z 26 września 2019 r. sygn. akt II OSK 2458/19).
Jednocześnie art. 39 ust. 1 u.p.s. stanowi, że pracodawca w regulaminie wynagradzania określi dla pracowników samorządowych, o których mowa w art. 4 ust. 1 pkt 3 (zatrudnionych na podstawie umowy o pracę):

• wymagania kwalifikacyjne pracowników samorządowych;
• szczegółowe warunki wynagradzania, w tym maksymalny poziom wynagrodzenia zasadniczego.

W regulaminie wynagradzania pracodawca może określić:

• warunki przyznawania oraz warunki i sposób wypłacania premii i nagród, innych niż nagroda jubileuszowa;
• warunki i sposób przyznawania dodatków, o których mowa w art. 36 ust. 4 i 5 (dodatku funkcyjnego i dodatku specjalnego), oraz innych dodatków.

Wyżej powołany przepis nie dotyczy natomiast pracowników samorządowych zatrudnionych z wyboru oraz powołania.
W myśl art. 43 ust. 1 u.p.s., w sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu pracy.
Zgodnie zaś z art. 772 § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 2023 poz. 1465, z późn. zm) w regulaminie wynagradzania pracodawca może ustalić także inne świadczenia związane z pracą i zasady ich przyznawania.
W świetle powyższych przepisów oraz mając na uwadze treść art. 37 u.p.s. i wydanego na jego podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 25 października 2021 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1960, z późn. zm.) wydaje się, że nie ma zakazu, aby pracodawca samorządowy w regulaminie wynagradzania określił zasady wypłaty tych dodatków (funkcyjnego i specjalnego) dla pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, w tym w zakresie zachowania przez pracownika prawa do ww. dodatków za okres pobierania wynagrodzenia chorobowego i okres pobierania zasiłków.
Za przyjęciem takiego poglądu zdaje się przemawiać również orzeczenie Sądu Najwyższego dnia
27 lutego 2019 r., sygn. akt III PK 82/18. W orzeczeniu tym Sąd Najwyższy uznał, że legitymowanie się zwolnieniem lekarskim z tytułu czasowej niezdolności do pracy przez pracownika z powodu choroby, nie stanowi podstawy niewypłacenia dodatku za czas usprawiedliwionej nieobecności. Podstawę prawną obowiązku wypłacenia wynagrodzenia (w tym dodatków o charakterze fakultatywnym) pracownikowi – mimo nieświadczenia pracy – stanowi ryzyko socjalne pracodawcy.
Treść przepisu art. 36 ust. 5 u.p.s. nie wskazuje jednak przesłanek nabycia, wysokości i okresu przyznawania dodatku. W tym zakresie ustawa o pracownikach samorządowych, podobnie jak w przypadku dodatku funkcyjnego, przewiduje, że warunki i sposób przyznawania tego dodatku mają być określone w regulaminie wynagradzania (art. 39 ust. 2 pkt 2 ustawy o pracownikach samorządowych). Innymi słowy, warunkiem koniecznym, umożliwiającym wypłatę fakultatywnych składników wynagrodzenia, jest określenie przez pracodawcę w regulaminie wynagradzania zasad i sposobu ich przyznawania oraz wypłacania.
Zgodnie zaś z art. 36 ust. 1 ustawy z dnia
25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2023 r. poz. 2780, z późn. zm.), zwanej dalej: „u.ś.p.z.u.s.”, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu, będącemu pracownikiem, stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres
12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Jeśli pracownik otrzymywał dodatek specjalny w okresie 12 miesięcy poprzedzających zwolnienie lekarskie, to dodatek ten wchodzi do podstawy zasiłku chorobowego, jako jeden ze składników wynagrodzenia pracownika, ale pod warunkiem, iż przysługuje w okresie pobierania zasiłku przez pracownika. Zgodnie z art. 41 ust. 1 u.ś.p.z.u.s., przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego nie uwzględnia się składników wynagrodzenia, do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania tego zasiłku, zgodnie z postanowieniami układów zbiorowych pracy lub przepisami o wynagradzaniu, jeżeli są one wypłacane za okres pobierania tego zasiłku.

Sławomir Pyźlak
radca prawny

PODSTAWA PRAWNA
– Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. z 2022 r. poz. 530, z późn. zm.),
– Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 2023 r. poz. 1465, z późn. zm.),
– Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, – Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 25 października 2021 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1960, z późn. zm.).