Zmiany w planowaniu przestrzennym
– co oznaczają dla strategii rozwoju gmin?
ANALIZY | KOMENTARZE
Planowanie przestrzenne w gminach przechodzi kolejną istotną zmianę. Ministerstwo Rozwoju i Technologii przygotowało projekt ustawy o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw, który został skierowany do stałego komitetu Rady Ministrów i obecnie przechodzi proces opiniowania i konsultacji. Jednym z kluczowych punktów nowelizacji jest wydłużenie terminu na sporządzenie planów ogólnych gmin do 30 czerwca 2026 r. Co więcej, zmiany te przełożą się również na strategie rozwoju gmin.
STRATEGIA ROZWOJU GMINY
A NOWE PRZEPISY – CO SIĘ ZMIENI?
Pierwszą zmianą jest przesunięcie terminu obowiązku posiadania strategii rozwoju gminy z 1 stycznia 2026 r. do 1 lipca 2026 r., co pozwoli gminom zyskać czas na dostosowanie swojej strategii do nowych przepisów i zapewnić większą spójność z planem ogólnym. Drugą natomiast jest doprecyzowanie zasad uwzględniania zapisów strategii w pierwszych planach ogólnych.
Zgodnie z obecnymi przepisami do 31 grudnia 2025 r. plan ogólny gminy musi uwzględniać politykę przestrzenną określoną w strategii rozwoju gminy lub strategii rozwoju ponadlokalnego, ale jedynie w przypadku strategii opracowanych po 24 września 2023 r. Jednak po tym terminie gminy będą zobowiązane do uwzględnienia w planach ogólnych polityki przestrzennej zarówno z nowych, jak i starszych strategii, opracowanych na podstawie wcześniejszych przepisów. W praktyce oznacza to, że gminy, które nie zdążą z uchwaleniem planu ogólnego do wymaganego terminu, będą musiały również dostosować się do zapisów strategii, które mogą już nie odzwierciedlać rzeczywistych potrzeb i planów gminy, a także nie posiadają pełnej zawartości modelu struktury funkcjonalno-przestrzennej zgodnego z obecnymi przepisami. Aby tego uniknąć, nowelizacja ustawy w art. 4 pkt 1 wprowadza przepis, który pozwala na pominięcie postanowień nieaktualnych strategii rozwoju przy sporządzaniu pierwszego planu ogólnego.
STRATEGIA ROZWOJU A PLANOWANIE ZABUDOWY MIESZKANIOWEJ
Jest to dobra informacja dla gmin, które obecnie nie posiadają takiego dokumentu lub nie zdążą go zaktualizować w najbliższym czasie. Jednak rodzi to również negatywne konsekwencje, ponieważ takie gminy nie będą mogły skorzystać z przepisu, zawartego w Rozporządzeniu Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 8 grudnia 2023 r. w sprawie projektu planu ogólnego gminy (…), który pozwala gminie określić wyższe zapotrzebowanie na nową zabudowę mieszkaniową, niż wynika to z wyliczeń ustawowych, jeśli zostanie to uzasadnione m.in. w strategii rozwoju gminy (art 10). Zapis ten dotyczy bowiem strategii przygotowanych zgodnie z obecnymi przepisami, ponieważ tylko na ich podstawie, zgodnie z wcześniej omawianym przepisem, w planie ogólnym będzie można uwzględnić politykę przestrzenną określoną w strategii. Tym samym, nie posiadając aktualnej strategii, gmina może zamknąć sobie drogę do ewentualnego zwiększenia podaży terenów pod budownictwo mieszkaniowe, jeżeli jest ona wyższa, niż wynika to z ustawowych wzorów.
WIĘCEJ CZASU NA PRZYGOTOWANIE STRATEGII, ALE I CZAS NA DECYZJE
Powyższe zmiany dają gminom więcej czasu na przygotowanie strategii, ale jednocześnie wymagają świadomych decyzji dotyczących przyszłej polityki przestrzennej, zwłaszcza wśród gmin, które tej strategii jeszcze nie posiadają. Odpowiednie zaplanowanie działań już dzisiaj pozwoli skoordynować prace nad przygotowaniem planu ogólnego i strategii rozwoju gminy, co zapewni większą kontrolę nad rozwojem przestrzennym gminy.
Iwona Nowacka
zastępca dyrektora Działu Strategii i Rozwoju Lokalnego
Wielkopolska Akademia Nauki i Rozwoju
