Szczególna ochrona stosunku
pracy radnego – rola rady gminy
ANALIZY I KOMENTARZE - SAS 4 / 2024
Osoba, która została wybrana na radnego gminy i pozostająca jednocześnie w stosunku pracy, podlega szczególnej ochronie przed rozwiązaniem stosunku pracy. Ochrona ta polega na tym, że rozwiązanie umowy o pracę z członkiem rady gminy przez pracodawcę – niezależnie od trybu i przyczyn (tj. czy za okresem wypowiedzenia czy w trybie art. 52 kp – tzw. dyscyplinarka) wymaga uzyskania uprzedniej zgody rady gminy (wymóg formalny).
Wynika to z art. 25 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym: „Rozwiązanie z radnym stosunku pracy wymaga uprzedniej zgody rady gminy, której jest członkiem. Rada gminy odmówi zgody na rozwiązanie stosunku pracy z radnym, jeżeli podstawą rozwiązania tego stosunku są zdarzenia związane z wykonywaniem przez radnego mandatu.” Jedynym wyjątkiem od powyższej zasady jest rozwiązanie z radnym stosunku pracy w ramach zwolnień grupowych, z przyczyn określonych w art. 5 ustawy o zwolnieniach grupowych. Zaznaczenia wymaga, że wyjątkiem tym nie są objęte zwolnienia indywidulane w ramach art. 10 ustawy o zwolnieniach grupowych.
Powyższe oznacza, że aby zgodnie z prawem powszechnie obowiązującym wypowiedzieć pracownikowi umowę o pracę, konieczne jest wystąpienie przez pracodawcę radnego do rady gminy o wyrażenie zgody na rozwiązanie umowy o pracę oraz uzyskanie zgody rady gminy na rozwiązanie umowy. Rada gminy może odmówić wyrażenia zgody na rozwiązanie stosunku pracy z radnym, tylko i wyłącznie, jeżeli podstawą rozwiązania tego stosunku są zdarzenia związane z wykonywaniem przez radnego mandatu.
W orzecznictwie sądów administracyjnych dotyczącym stosowania tego przepisu prawa sporne pozostaje, w jakich przypadkach rada gminy może odmówić zgody na rozwiązanie stosunku pracy z radnym. Z jednej strony wskazuje się, że co do zasady wyrażenie zgody na rozwiązanie stosunku pracy z radnym lub odmowa takiej zgody pozostawione są uznaniu rady, a jedynie w sytuacji, gdy rada uzna, że podstawą rozwiązania stosunku pracy są zdarzenia związane z wykonywaniem przez radnego mandatu, zobowiązana jest odmówić wyrażenia zgody. Uchwałę rady gminy w przedmiocie odmowy wyrażenia zgody na wypowiedzenie umowy radnemu przez pracodawcę można zaskarżyć do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, występując o stwierdzenie nieważności uchwały odpowiednio na podstawie art. 25 ust. 2 w zw. z art. 101 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym.
Obecnie dominującą koncepcją jest brak arbitralności rady w wyrażeniu zgody, tj. rada musi wyrazić zgodę, jeśli przyczyna zwolnienia nie jest związana z mandatem radnego zwalnianego pracownika. Odmowy może udzielić tylko wtedy, jeśli przyczyna zwolnienia jest związana ze sprawowaniem mandatu. Zdaniem doktryny (np. komentarz do ustawy o samorządzie gminnym Gajewski/Jakubowski) wynika to także z wykładni celowościowej przepisu, który został wprowadzony w celu niezakłóconego wykonywania mandatu radnego i w tym zakresie powinien chronić pracownika przed zwolnieniem, a nie we wszelkich sytuacjach. Potwierdza to najnowsze orzecznictwo, przede wszystkim wyrok NSA
z 3 grudnia 2021 roku, sygn. III OSK 4443/21: łączne zastosowanie dyrektyw wykładni językowej i systemowej do obu zdań przepisu art. 25 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym prowadzi do wniosku, iż rada gminy ma obowiązek udzielić zgody na rozwiązanie stosunku pracy z radnym w każdym przypadku, za wyjątkiem sytuacji, gdy podstawą rozwiązania stosunku pracy są okoliczności związane z wykonywaniem mandatu radnego. Rada gminy nie posiada uprawnienia do ingerowania w prawo pracodawcy do rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem, będącym radnym we wszystkich innych sytuacjach, gdzie ma ono swe uzasadnienie w obowiązującym porządku prawnym i nie jest związane z wykonywaniem przez radnego mandatu. W takich sytuacjach obowiązkiem rady gminy jest udzielenie zgody na rozwiązanie stosunku pracy z radnym.
Elżbieta Smirnow
radca prawny
Wojewódka i Wspólnicy sp. k.
