Które polskie miasta są najbardziej innowacyjne i kreatywne?
BIULETYN SAMORZĄDOWCA / ANALIZY SAMORZĄDOWE - SAS 2 / 2024
– Polska innowacyjność skupia się głównie w największych metropoliach, a zwłaszcza w Warszawie, Krakowie i Wrocławiu, co pokazuje kluczowe znaczenie koncentracji ludzi i zasobów dla kreatywności i innowacyjności.
– Jednocześnie kilka miast o populacji około 200 tys. mieszkańców, takich jak Rzeszów, Gliwice, Bielsko-Biała i Gdynia, zasługuje na miano „technopolii” ze względu na skupienie firm zaawansowanych technologii.
– Czynniki niezbędne do rozwoju potencjału innowacyjnego obejmują koncentrację przedsiębiorstw średniej i wysokiej techniki, obecność odpowiednich zasobów kapitału ludzkiego i instytucji generujących i wspierających innowacje.
– Rozwój miast średnich i małych w dużej mierze zależy od ich relacji z najbliższą metropolią, z uwzględnieniem efektów rozprzestrzeniania się impulsów innowacyjnych.
GDZIE KONCENTRUJE SIĘ POLSKA INNOWACYJNOŚĆ?
Zauważalna jest silna koncentracja innowacyjności w największych polskich ośrodkach metropolitalnych, przede wszystkim w Warszawie, Krakowie, Wrocławiu, Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii (głównie w Katowicach i Gliwicach), Poznaniu, Trójmieście i Łodzi. Szczecin i Lublin natomiast plasują się na dalszych miejscach. Możemy zauważyć wyraźny podział największych polskich miast na ośrodki o wysokiej i znacznie niższej gęstości wskaźników potencjału innowacji. Te drugie obejmują postindustrialne obszary metropolitalne GZM i Łodzi, które przeszły po 1989 r. proces głębokiej zmiany strukturalnej, a także niemal wszystkie miasta regionalne.
W Polsce istnieje kilka ośrodków o populacji na poziomie około 200 tys. mieszkańców, które można określić jako technopolie. Są to centra wyróżniające się działalnością w obszarze zaawansowanej technologii. Należą do nich Rzeszów, Bielsko-Biała, Gliwice i Gdynia. Dodatkowo, w kontekście koncentracji cyfrowych przedsiębiorców, jako „nowe wyspy innowacji” wyłaniają się dwa największe miasta Polski wschodniej: Lublin i Białystok.
JAKIE CZYNNIKI WPŁYWAJĄ NA INNOWACYJNOŚĆ I KREATYWNOŚĆ OŚRODKÓW MIEJSKICH?
Czynniki, które można uznać za niezbędne dla powstania wysokiego potencjału innowacyjnego w ośrodkach średniej i dużej wielkości, to: koncentracja przedsiębiorstw średniej i wysokiej techniki, obecność odpowiednich zasobów kapitału ludzkiego oraz instytucje generujące i wspierające innowacje, takie jak szkoły wyższe, instytuty badawcze, parki naukowo-technologiczne. Potencjał innowacyjny miast średnich i małych zależy przede wszystkim od ich przestrzenno-funkcjonalnych relacji z najbliższą metropolią.
Niezależnie od swojej pozycji w hierarchii osadniczej i położenia geograficznego, miasta z wysokim potencjałem innowacyjnym charakteryzują się aktywnymi organizacjami na swoim terenie. Pełnią one rolę pasa transmisyjnego, który łączy środowisko lokalne z ponadregionalnym, a najlepiej z międzynarodowym, efektywnie rozsiewając wiedzę wśród lokalnych interesariuszy. Wysoka pozycja dwóch miast średnich – Mielca i Puław – potwierdza skuteczność tych mechanizmów.
Trajektorie rozwoju dużych i średnich miast w Polsce, które nie są siedzibami województw, w ciągu ostatnich 30 lat pokazują, że warunki do stworzenia silnego ośrodka innowacji były dla nich niekorzystne.
Średnie miasta w Polsce nie muszą ograniczać się do rozwijania się poprzez naśladownictwo, prowadzenie działalności o niskim potencjale innowacyjnym i konkurowanie jedynie poprzez koszty. Te miasta powinny skupić swoje działania promocyjne wokół przedsięwzięć innowacyjnych, zwłaszcza w zakresie innowacji społecznych.
CO REKOMENDUJĄ AUTORZY RAPORTU?
Biorąc pod uwagę silną, dominującą pozycję Warszawy oraz realny potencjał innowacyjny pozostałych ośrodków, główną strategią równoważenia potencjału stolicy, a tym samym zapobiegania nasileniu się polaryzacji polskiej przestrzeni na rdzeń i peryferie, jest wzmacnianie potencjału metropolii ponadregionalnych. Tylko one, plus kilka najsilniejszych ośrodków regionalnych, mają zdolności pozwalające na realizację takiego zadania.
Jest niezbędne, aby wzmacniać relacje pomiędzy mniejszymi miastami a metropoliami. To może zostać osiągnięte poprzez rozbudowę sieci transportowych, komunikacyjnych i kulturalnych, aby ułatwić przepływ pomysłów i zasobów. Poprawa infrastruktury, zarówno fizycznej, jak i cyfrowej, może przyczynić się do usprawnienia tej komunikacji, umożliwiając większą współpracę i wymianę wiedzy.
Rozwój i wdrożenie strategii, mających na celu promowanie innowacyjności w mniejszych ośrodkach, również jest kluczowym elementem. Taka strategia powinna obejmować szeroki zakres działań, takich jak: promowanie i wspieranie lokalnych przedsiębiorstw, inwestowanie w edukację i badania naukowe, a także wspieranie lokalnej kultury i społeczności.
Dodatkowo istotne jest uznawanie i wykorzystywanie unikalnych atutów i zasobów poszczególnych miast. Każde miasto ma swoją specyfikę, a identyfikacja i promocja tych unikalnych cech może przyczynić się do przyciągnięcia inwestycji, talentów i pomysłów.
Na podstawie raportu Obserwatorium Polityki Miejskiej i Regionalnej IRMiR: „Innowacyjność i kreatywność ośrodków miejskich” – dr Agnieszka Sobala-Gwosdz,
dr Piotr Czakon, prof. Krzysztof Gwosdz, Karolina Piech
Pełna wersja raportu:
https://obserwatorium.miasta.pl/innowacyjnosc-raport/
Kontakt w sprawie raportu:
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.
